Artykuły prozdrowotne

Powinniśmy jakoś szczególnie przygotowywać się do wakacyjnych wyjazdów? Minimum 4 tygodnie przed opalaniem i podczas ekspozycji możemy zastosować nutrikosmetyk chroniący skórę przed słońcem i przedwczesnym starzeniem skóry. Wzmacnia on koloryt opalenizny i pomaga zwiększyć odporność skóry na promieniowanie UV. Dobrze jest dwa tygodnie przed wyjazdem użyć preparatów, zwanych aktywatorami opalania. Smarujemy nim odkryte części ciała i wystawiamy się na kilka czy kilkanaście minut na słońce. Wówczas nasza skóra w sposób przyspieszony produkuje własny barwnik, czyli melaninę.

W jaki sposób pomóc skórze latem? Po pierwsze nie dopuśćmy do oparzenia skóry - to jest najważniejsze! W zależności od fototypu skóry,

odporności i wrażliwości na słońce, stosujemy odpowiednie filtry. I druga bardzo ważna rzecz, o której często zapominamy, to stosowanie po opalaniu, wieczorem, po zmyciu twarzy i ciała preparatów, określanych jako „apres soleil”, a tłumiących reakcje zapalne, prowokowane przez słońce. To bardzo istotne z punktu widzenia fizjologii skóry. Najlepszym sposobem zapobiegania oparzeniom słonecznym jest umiar w korzystaniu z kąpieli słonecznych. W ciągu pierwszych dni opalania nie należy zbyt długo eksponować skóry na słońce. Skóra musi być zawsze posmarowana odpowiednim preparatem z filtrem przeciwsłonecznym. Dzieci i osoby starsze, jak również osoby z jasną karnacją, jasnymi lub rudymi włosami powinny używać kremów z filtrem 50 (sun błock). Parogodzinne opalanie jest bardzo nierozsądne i może dodatkowo zaszkodzić już zabrązowionej skórze. W godzinach od 11 do 15 promienie słoneczne są najsilniejsze, dlatego czas ten najlepiej spędzić w cieniu. Filtry stosujemy piętnaście minut przed wyjściem na słońce, na plażę, rower czy kajak. Ważne jest, aby znać wrażliwość swojej skóry, bo każdy z nas ma inną. Jeden może przebywać na słońcu godzinę, drugi po kilku minutach ucieka w cień. Tak naprawdę zabiegi latem mają jeden cel - nawilżyć skórę (maseczki nawilżające, nawet codziennie, jeśli jest taka potrzeba).

Jeśli jednak zdarzy się tak, że posiedzimy na słońcu zbyt długo? Najgorsze jest oparzenie słoneczne, czyli uszkodzenie skóry i położonych pod nią naczyń krwionośnych, wynikające z nadmiernego wystawienia na działanie promieni słonecznych. Skóra zamiast zostać opalona, staje się czerwona, wrażliwa i pokryta pęcherzami. Objawy - skóra boli, piecze i swędzi jednocześnie. Po kilku dniach, gdy oparzenie zanika, zaczyna schodzić naskórek.

Jeśli już ulegniemy oparzeniu:

- wmasuj sobie co pół godziny rozbitą kapsułkę tranu z rekina,

- weź zimny prysznic,

- rób okłady z octu, zimnego mleka lub jogurtu,

- smaruj skórę mleczkiem z witaminą E, alantoinąlub pantenolem,

- jeśli ból jest silny, weź lek przeciwbólowy.

Do lekarza należy udać się, gdy ogólne samopoczucie ulega pogorszeniu (oszołomienie, mdłości, utrata świadomości), gdy występuje wysoka gorączka a ból w miejscach oparzenia staje się coraz bardziej dokuczliwy. Warto też po powrocie z wakacji przyjrzeć się znamionom na skórze...

Lato szybko się kończy...

Mija lato, nasza skóra jest sucha i odwodniona. Narażona na promieniowanie ultrafioletowe, kąpiele w słonej wodzie, wiatr i klimatyzację warstwa rogowa naskórka traci prawidłowe nawodnienie. Musimy zadbać o naszą skórę. Zastosujmy preparaty nawilżające i natłuszczające, dzięki czemu dochodzi do regeneracji płaszcza lipidowego i przywrócenia właściwego nawilżenia warstwy rogowej, co objawia się wygładzeniem naskórka i wzrostem elastyczności. Częściej stosujmy maseczki nawilżające i odżywcze.Niestety, większość z nas wróci z wakacji z przebarwieniami. Pomocne są wówczas preparaty specjalistyczne, rozpraszające barwnik i redukujące przebarwienia.

mgr farm. Beata Sokal

Choroby zwyrodnieniowe stawów.

Nie istnieje zwięzła i powszechnie przyjęta definicja choroby. Klinicznie określa ją ból stawów pojawiający się przy ruchach i postępująca dysfunkcja stawu.

Choroba zwyrodnieniowa charakteryzuje się bólem stawowym, tkliwością, ograniczeniem ruchomości stawowej, pojawiającymi się niekiedy wysiękami, procesem zapalnym, któremu nie towarzyszą objawy układowe. Według jednego z tradycyjnych podziałów chorób reumatycznych na zapalne i niezapalne, za najistotniejszą cechę zaszeregowującą daną jednostkę chorobową uważano zapalenie. Reakcje zapalne wynikają z mechanicznego uszkodzenia stawów. Punktem wyjścia w zmianach pierwotnych mogą być zmiany niedokrwienne torebki stawowej, zaś w zmianach wtórnych: wady postawy, przeciążenia związane z nadwagą, urazy, przebyte zapalenia stawów i inne. Z punktu widzenia klinicznego istotne znaczenie ma podział według lokalizacji zmian:

- staw biodrowy,

- staw kolanowy,

- kręgosłup.

Zwyrodnienie stawów biodrowych - to schorzenie typowe dla osób w podeszłym wieku. Stawy kolanowe wyróżniają się skomplikowaną budową i złożoną mechaniką ruchu. Ulegają przeciążeniom i szybszemu zużywaniu w przypadku wszelkich zaburzeń statyki kończyny dolnej. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych zdarza się najczęściej u kobiet z nadwagą i wadami kończyn dolnych. Stawy rąk są częstym siedliskiem zmian zwyrodnieniowych, zwłaszcza w podeszłym wieku. Większość przypadków jednak nie powoduje silnych bólów. Kręgosłup, zwłaszcza lędźwiowy, wydaje się najbardziej podatnym na zużycie elementem szkieletu. Postawa dwunożna, wywołująca charakterystyczne dla człowieka wygięcie kręgosłupa lędźwiowego zwane lorodzą, jest stosunkowo świeżym nabytkiem ewolucyjnym. Bóle krzyża doświadczane przez 80% współczesnej populacji, to cena jaką płacimy za wyprostowana postawę. Otyłość i siedzący tryb życia sprawiają, że dolegliwości kręgosłupowe urastają do rangi choroby cywilizacyjnej. Istotnym problemem jest to, że niemożliwe jest odtworzenie struktury chrząstek i kości. Dla zmian zwyrodnieniowych typowe jest ograniczenie mchów, lecz ból występuje tylko w skrajnych położeniach stawów, bez obrzęków tkanek miękkich. Główne kierunki postępowania w chorobie zwyrodnieniowej stanowią: ograniczanie bólu i polepszanie funkcji zajętych stawów. Istotne są ortopedyczne metody działania mające na celu korektę wady postawy, odciążanie poprzez zmniejszanie masy ciała, stosowanie stabilizatorów, kul, lasek. Stosuje się też ciepło i ćwiczenia bierne w odciążeniu. W sumie tego typu postępowanie polepsza ukrwienie oraz odżywienie struktur stawowych niweluje przykurcze mięśni, wspiera farmakoterapię lub nawet pozwalają ograniczyć.

Kierunki farmakoterapii

- stosowanie n.l.p.z. o ile zwyrodnieniu ewidentnie towarzyszy zapalenie lub paracetamolu,

- stosowanie preparatów zmniejszających napięcie mięśni,

- stosowanie kortykosteroidów,

- stosowanie (doustnie i naskómie) leków przeciwreumatycznych, zwiększających ukrwienie i poprawiających wydalanie końcowych metabolitów reakcji uczestniczących w zapaleniu. Są to m.in. żele zawierające n.l.p.z.

Do grupy tej zalicza się również: wyciągi z bursztynu oraz leki zawierające substancje pochodzenia roślinnego.

Wyciągi z pokrzywy działające moczopędnie, rozkurczowo i przeciwzapalnie, zawierające flawonoidy, witaminy z grupy B i witaminę K, magnez i krzem mogą być także zastosowane jako wspomaganie terapii podstawowej. Ponieważ zmiany stawowe w chorobie zwyrodnieniowej są najczęściej nieodwracalne stąd najbardziej zaawansowane z nich można i trzeba leczyć operacyjnie. W grę, oprócz najhardziej znanych - im- plantacji endoprotez, wchodzą też osteotomie korekcyjne przywracające fizjologiczne obciążenia powierzchni stawowych. Metodą stosowaną w wypadkach, gdy niemożliwe jest implantowanie endoprotezy są artrodezy, czyli zabiegi operacyjnego usztywnienia stawu w komfortowym ustawieniu.

Zaletami stosowania leczenia wspomagającego są:

- możliwość nie przyjmowania leków przeciwzapalnych w okresach względnie niskiego nasilenia objawów,

- możliwość obniżenia dawek n.l.p.z.,

- znaczna redukcja częstości występowania działań ubocznych dotyczących przewodu pokarmowego, nerek i krzepnięcia.

mgr farm. Beata Sokal

Jesienne depresje

Szaro, zimno i deszczowo... Czyli jesień w pełni. O naszym pogodnym nastroju i dobrym samopoczuciu już dawno zapomnieliśmy.

W okresie jesienno - zimowym, zdecydowanie częściej niż w innych porach roku, zapadamy na infekcje, częściej odzywają się nasze dolegliwości reumatyczne. Nasza dieta również nie pozostaje bez zmian, ubożeje ona w naturalne witaminy i sole mineralne. Wszystko to predysponuje nas do popularnej w obecnych czasach - jesiennej depresji. O dolegliwości tej mówi się bardzo dużo i bardzo często. Depresje są bowiem zjawiskiem szeroko rozpowszechnionym w naszym społeczeństwie. Depresja jest chorobą uleczalną. Jej rozpoznanie nie zawsze jest łatwe. U osób, które zostały ogarnięte depresją, przynajmniej przez dwa tygodnie utrzymują się: nastrój depresyjny, utrata radości i nadziei, pustka emocjonalna, lęk, trudności w podejmowaniu decyzji, kłopoty z koncentracją. Chory nie potrafi cieszyć się życiem, wykonywać pracy zawodowej, a najprostsze nawet czynności sprawiają mu ogromną trudność. Pacjent zmusza się do wykonywania jakichkolwiek czynności, a kłopoty z koncentracja powodują, że skarży się on na słabnącą pamięć, niskie poczucie własnej wartości, bezradność. Człowiek cierpiący na depresję nie jest histerykiem, który nie potrafi radzić sobie z problemami. Nie jest też leniem, któremu nie chce się podnieść z kanapy. A właśnie z takimi zarzutami spotyka się wielu chorych. Tymczasem depresja to bardzo poważny problem. Depresja to ciężka przypadłość, która może zagrażać życiu. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie depresji, niewątpliwie skraca to czas cierpienia chorego. Jeśli przebieg choroby jest skomplikowany, a leczenie nastręcza trudności, konieczna j est opieka psychiatryczna i psychoterapeutyczna. Depresja to wciąż temat drażliwy. Ludzie wstydzą się pójść do psychiatry, przyznać do leczenia i brania środków antydepresyjnych. Tymczasem to choroba jak wszystkie inne, często jeszcze bardziej dokuczliwa i niebezpieczna.

mgr farm. Beata Sokal

Reumatyzm niejedno ma imię

Bolące kości, dokuczliwe bóle i sztywność stawów - to musi być reumatyzm. Mówimy tak, choć niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że z punktu widzenia współczesnej medycyny nie ma takiej choroby. A więc, co nam dolega?

Reumatyzm to potoczna nazwa grupy chorób powodujących bóle kości, stawów i mięśni. Za tzw. bóle reumatyczne odpowiedzialne są zazwyczaj zapalenia stawów i kości. Schorzenia te obejmują ok. 200 różnych chorób stawów i kości - schorzenia zapalne, zwyrodnieniowe, wrodzone i pourazowe. Różnią się przyczynami, objawami i przebiegiem. Łączy je jedno-atakują zazwyczaj nagle, a zachorować może każdy - kobieta, mężczyzna, a nawet małe dziecko. W chorobach układu ruchu często używa się zamiennie różnych pojęć, które w rzeczywistości określają zupełnie inne schorzenia.

Reumatyzm - potoczne określenie chorób związanych z przewlekłymi zmianami zapalnymi w obrębie tkanki łącznej. Gościec - potoczna nazwa reumatyzmu, najczęściej używana jako określenie reumatoidalnego zapalenia stawów. Bóle reumatyczne - bóle związane ze sztywnością stawów i kości.

Zwyrodnienie stawów - jedna z chorób reumatycznych, w której dochodzi do przedwczesnego zużycia stawów i kości. W miarę postępowania choroby ograniczana jest ich ruchomość. Choroba zwyrodnieniowa charakteryzuje się bólem stawowym, tkliwością ograniczeniem ruchomości stawowej, pojawiającymi się niekiedy wysiękami, procesem zapalnym, któremu nie towarzyszą objawy układowe. Zazwyczaj dotyczy osób w podeszłym wieku, z nadwagą i niezbyt aktywnych fizycznie.

RZS - reumatoidalne zapalenie stawów. Choroba o niewyjaśnionych dotąd przyczynach, prawdopodobnie spowodowana reakcją autoimmunologiczną. RZS powoduje bardzo dotkliwą deformację stawów. RZS to choroba przewlekła, nieuleczalna i postępująca, dotykająca zdecydowanie częściej kobiety aniżeli mężczyzn, prowadząca do kalectwa. Chorzy muszą się borykać z ogromnym bólem, często uniemożliwiającym im normalne funkcjonowanie, a nawet poruszanie się. Największą zachorowalność na RZS odnotowuje się u osób pomiędzy 30. a 50. rokiem życia. Choroba dotyka również osoby, które były dotychczas bardzo aktywne fizycznie. RZS zaczyna się od porannej sztywności stawów, trudności przy poruszaniu rękami i nogami.

ZZSK - W przeciwieństwie do RZS, która atakuje znacznie częściej kobiety, mężczyźni zapadają na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK).Choroba postępuje, doprowadzając do charakterystycznej dla tego schorzenia postawy- pochylenia do przodu.

mgr farm. Beata Sokal

Przejedzenie

Niestrawność, zgaga - jakże często nas dręczą. Zwłaszcza po przyjęciach i sutych świątecznych obiadach. Już nigdy więcej - przyrzekamy sobie - i dotrzymujemy słowa... do następnego razu. Przecież trzeba spróbować wszystkich potraw, a każda jest taka pyszna! Niestety, większość tradycyjnych świątecznych dań jest ciężko strawna: odsmażane pierogi, tłusty karp, śledzie w oleju, zupa grzybowa ze śmietaną ciasta z bakaliami. Nic dziwnego, że po takiej uczcie zaczynają się problemy.

A najłagodniejsze skutki przejedzenia to uczucie przepełnionego żołądka, mdłości, czasem zgaga. Jeśli przesadzimy z ilością słodyczy, tłuszczów, alkoholu, mogą się dołączyć bóle brzucha, wymioty, podrażnienie wątroby i woreczka żółciowego.

Przez nudności rozumiemy niemiłe uczucie sygnalizujące możliwość wystąpienia wymiotów. Wymioty to świadome lub samoistne wydalenie zawartości żołądka przez usta.

Z zaparciem mamy do czynienia, gdy oddawanie stolca ma miejsce rzadziej niż raz na dobę. Zaparcie może występować z wielu przyczyn, najczęściej towarzyszy ono zaburzeniom pracy jelita grubego.

Przez pojęcie zgagi rozumiemy uczucie pieczenia bądź palenia za mostkiem, często wysoko,aż na poziomie gardła, z napływaniem do ust piekącego płynu. Zgaga jest objawem podrażnienia lub stanu zapalnego przełyku i powstaje zazwyczaj na skutek wracania zawartości żołądka i dwunastnicy do przełyku, czemu sprzyja nieszczelność dolnego zwieracza przełyku.

Czy żołądkowi można pomóc? TAK. Dzięki kilku prostym radom możemy naprawić szkody poczynione naszemu organizmowi:

• daj od począć żołądkowi.

• nawadniaj organizm. Pij wodę mineralną ziołowe herbatki (np. miętową lub rumiankową),

• jeśli masz biegunkę - nie głodź się, tylko jedz dania lekkostrawne i przede wszystkim dużo pij.

• masuj i rozgrzewaj brzuch.

• ruch na świeżym powietrzu. Nie siedź w domu, przy stole. Spacer na świeżym powietrzu czyni cuda. Korzyści z niego jest wiele: dotlenisz organizm, szybciej spalisz nadmiar kalorii i pobudzisz jelita do wydajniejszej pracy.

Dzięki przemyślanej diecie jesteśmy w stanie uniknąć wielu dokuczliwych problemów trawiennych. To, co jemy, decyduje o stanie naszego zdrowia. Sami więc jesteśmy odpowiedzialni za to, jak funkcjonuje nasz organizm. Warto zadbać, by codzienne pożywienie nie obciążało zbytnio układu trawiennego, a jeśli zdąży się nam przebrać miarę warto mieć wówczas pod ręką dobroczynne zioła.

mgr farm. Beata Sokal

Chore zatoki

Pulsujący ból głowy, nasilający się przy pochylaniu, kichaniu czy podnoszeniu, brak powonienia i ciągle zatkany nos - takie mogą być objawy chorych zatok, które utrudniają normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Czas więc udać się do lekarza i przeprowadzić odpowiednie badania. Zamiast cierpliwie znosić ból głowy i inne objawy dotyczące chorych zatok, z myślą, że same przejdą, trzeba się po prostu wyleczyć.

Nieleczone zatoki są przyczyną wielu powikłań, takich jak: groźne dla życia zapalenie opon mózgowych i ropień mózgu, a także ropień podokostnowy oczodołu, ropowica oczodołu, pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego mogące prowadzić nawet do ślepoty.

Przyczyną stanu zapalnego bywa zakażenie bakteryjne lub wirusowe, często rozwijające się po przeziębieniu, przewianiu lub u osób ze skłonnością do alergii. Powietrze unieruchomione razem z wydzieliną w zablokowanej zatoce powoduje ucisk, a w efekcie intensywny ból. Podobnie, gdy powietrze nie ma możliwości wejścia do zatoki, w obrębie naturalnego ujścia może stworzyć się podciśnienie, które również objawia się bólem. -Ból umiejscawia się w okolicy czołowej, nasady nosa, policzków.

Oprócz bólu, który nasila się przy pochylaniu głowy do przodu lub podczas wysiłku, chory miewa przekrwione oczy, gorączkę, zaburzenia węchu lub smaku oraz obrzęk nosa, z którego może wyciekać żółtozielona wydzielina. Zapalenie miewa formę ostrą, nawracającą lub też przechodzi w stan przewlekły. Ostre zapalenie zatok przebiega gwałtownie. Objawy to: ból zatoki, niedrożność nosa, wydzielina z nosa, bóle głowy, niekiedy bóle zębów, osłabienie powonienia. Mogą też występować objawy ogólne: gorączka, złe samopoczucie, uczucie rozbicia, brak łaknienia. Zapalenie zatok może mieć charakter nawrotowy. Czynniki odpowiedzialne za ten rodzaj zapalenia to nieżyt nosa lub skrzywienie przegrody nosa. Przewlekłe zapalenie jest najczęściej następstwem nieleczonego lub źle leczonego ostrego zapalenia zatok.

W każdym przypadku podejrzenia zapalenia zatok niezbędna jest wizyta u laryngologa. W czasie wstępnej wizyty lekarz przeprowadza wywiad lekarski z pacjentem w celu określenia schorzenia. Następnie lekarz przeprowadza badanie wnętrza jamy ustnej, nosa i gardła. W tym celu używa wziernika nosowego lub specjalnego endoskopu. W trakcie badania jamy nosowej laryngolog ocenia m.in. drożność nosa, obecność wydzieliny, jej barwę, ilość i właściwości, np. czy jest ropna, śluzowa, wodnista, ocenia także stan błony śluzowej, jej wygląd, barwę, wilgotność oraz położenie przegrody nosa i ewentualne jej zniekształcenia, np. skrzywienie.

Zapobieganie zapaleniu zatok to głównie unikanie przeziębień czy grypy (nawilżanie pomieszczeń, ubiór dostosowany do pogody, odpowiednia dieta, ruch itp.), a w razie zachorowania - szybkie włączenie farmakoterapii w celu udrożnienia ujść pomiędzy nosem a zatokami.

mgr farm. Beata Sokal

Dziecko odporne cały rok

Często zdarza się, że dziecko dotychczas sporadycznie zapadające na infekcje, po rozpoczęciu edukacji przedszkolnej lub szkolnej, zaczyna nagminnie chorować.

W szkole, przedszkolu przebywają dzieci przeziębione, a mniej odporni rówieśnicy szybko się od nich zarażają. Obecność chorych dzieci w grupie mija się z celem - nie tylko zarażają kolegów, ale także trudniej jest im skupić się na zajęciach, gdyż zainfekowany organizm jest słabszy. Choroby dzieci są efektem nie tylko kontaktu z drobnoustrojami chorobotwórczymi, ale i stresu związanego z asymilacją maluchów z nowym miejscem (stres obniża odporność).

Układ immunologiczny musimy wspomagać przez cały rok, a nie tylko w okresie wzmożonej zachorowalności. Przygotowując dziecko do pójścia do przedszkola, szkoły warto wpoić mu zasady higienicznego trybu życia (nie pić z tego samego kubka co kolega, myć ręce przed jedzeniem, unikać kontaktów z chorymi rówieśnikami).

Zadbajmy o odpowiednią dietę z dużą ilością owoców, warzyw, chudego nabiału, które są źródłem białka, ważnych makro- i mikroelementów, witamin i innych poprawiaczy odporności. Mamy warzywa i owoce dostępne przez cały rok. Marchew działa przeciwbakteryjnie, jabłka antywirusowo (w pewnym stopniu chronią przed przeziębieniami). Czosnek i cebula ułatwiają walkę z przeziębieniami, grypą infekcjami oskrzeli i płuc. Najlepiej jeść je na surowo. Nie zapominajmy o miodzie, który jest bardzo odżywczy, zawiera witaminy B i C, magnez, sód, mangan, potas, ma też właściwości antyseptyczne.

Dzieci (również dorośli) powinny otrzymywać odpowiednio dużo płynów (woda mineralna, naturalne soki, herbaty ziołowe bogate w cenne roślinne substancje). Unikajmy nadmiernego przemęczenia i stresu.

Pomieszczenie, w którym przebywamy powinno mieć temperaturę około 20 stopni C, powinno być regularne wietrzone (ostatni raz przed snem) i posiadać odpowiednią wilgotność, ponieważ ogrzewanie wysusza śluzówki i bakterie łatwiej wnikają do wnętrza organizmu. Do nawilżacza warto dodać kilka kropli olejku sosnowego, który zwiększa odporność na infekcje.

Zapewnijmy dziecku dużo ruchu na świeżym powietrzu nie zależnie od pory roku. Dzieci powinny wychodzić na dwór codziennie, nawet jeśli jest chłodno. Jedynym przeciwwskazaniem jest duży mróz (poniżej 10 stopni C) lub bardzo silny, mroźny wiatr. Spacer powinien trwać co najmniej godzinę. Odpowiednim miejscem jest park, las a nie ruchliwa droga, centra handlowe lub inne miejsca, które są głównym źródłem bakterii i wirusów. Dzieci są bardzo ruchliwe, dlatego na spacerze powinny mieć odpowiedni ubiór 'na cebulkę' - nie przegrzewajmy dzieci. Przegrzany maluch ma niesprawny system termoregulacji - źle znosi zmiany temperatury, szybko marznie i częściej choruje. Co jakiś czas warto sprawdzić, czy dziecku nie jest za gorąco - dotknąć karku.

Trwają ferie. Zmiana klimatu to bodziec, który wzmaga odporność. Zalecane są wyjazdy nad morze lub w góry, gdzie panują najostrzejsze warunki klimatyczne. Ale dla dziecka mieszkającego w mieście wystarczającą zmianą będzie wyjazd do lasu czy na wieś.

Układ odpornościowy kształtuje się do 12 roku życia i jest on dużo wrażliwszy od systemu immunologicznego dorosłego człowieka. Dlatego do tego czasu warto go wspomóc np. stosując naturalne, roślinne preparaty uodparniające, przez cały rok, a nie tylko przy zmianach pogodowych. Preparaty te stosujemy również podczas ostrego okresu choroby. Wpływają one na poprawę apetytu dziecka.

Chorowanie też pomaga. Wzmacnia naturalną odporność. Ćwiczy ono układ odpornościowy dziecka, które walcząc z mikrobami, wytwarza przeciwciała.

U dziecka w wieku przedszkolnym normą jest sześć-osiem infekcji w roku. Na szczęście taki chorowity jest zwykle pierwszy rok pobytu dziecka w żłobku lub przedszkolu, kiedy to maluch styka się z wieloma zarazkami po raz pierwszy. Z wiekiem będzie chorować coraz rzadziej.

mgr farm. Beata Sokal

Probiotyki

Probiotyk pochodzi z greki od stów pro - "dla" i bios - "życie". Po raz pierwszy o "korzystnych bakteriach" wspomniano na początku XX wieku, a badania nad nimi trwają do dziś i przynoszą coraz to nowe wskazania do ich zastosowania. Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiednich ilościach wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Szczep bakterii uważany jest za prawdziwy probiotyk dopiero wówczas, gdy zostanie opisany w literaturze naukowej oraz gdy istnieją jednoznaczne dowody, iż wpływa on pozytywnie na zdrowie:

- bakterie tego szczepu posiadają zdolność "kolonizowania" przewodu pokarmowego

- szczep musi działać jak "naturalny" antybiotyk, powstrzymując rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych

- jego spożycie musi być bezpieczne

- musi nadawać się do masowej, przemysłowej produkcji.

Probiotyki dostarczane do organizmu, w korzystny sposób poprawiają równowagę mikroflory jelitowej oraz funkcje fizjologiczne przewodu pokarmowego. Spożywanie ich zdecydowanie korzystnie wpływa na stan naszego zdrowia.

Niezwykle ważnym, a niestety często niedocenianym organem ludzkiego organizmu jest jelito. Jelita pełnią nie tylko funkcję trawienną odgrywają również bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu układu immunologicznego. Czynnikiem regulującym działanie obu tych układów jest obecna w jelitach flora bakteryjna.

Jak działają probiotyki? 1. Łagodzą objawy nietolerancji laktozy (produkują enzym rozkładający laktozę): nudności, wzdęcia, biegunka. 2. Zapobiegają powstawaniu nowotworów (hamują rakotwórcze działanie bakterii gnilnych i fekalnych). 3. Są bezpośrednimi producentami witamin z grupy B. 4. Obniżają poziom "złego" cholesterolu we krwi, dzięki hamowaniu jego wchłaniania z pożywienia. 5. Wpływają na utrzymanie odpowiedniej kwasowości jelita (przez co jest zahamowany rozwój niekorzystnej mikroflory, następuje poprawa wchłaniania wapnia, żelaza, cynku). 6. Poprawiają ruchy robaczkowe jelit (polepszają przemianę materii). 7. Regularnie przyjmowane zapobiegają tzw. biegunkom podróżnym. Preparatami zawierającymi pałeczki kwasu mlekowego, można leczyć skutecznie groźne biegunki u niemowląt wywołane zakażeniami bakteryjnymi. 8. Pomagają w zwalczaniu wrzodów żołądka. 9. Uśmierzają ból podczas ataku grzybicy pochwowej po antybiotykoterapii. Przyjmowane codziennie bakterie Lctobacillus korzystnie wpływają na ekosystem i pH pochwy kobiety. 10. Stymulują układ immunologiczny poprzez zdolność przylegania do śluzówki jelita, co zmniejsza zdolność oddziaływania na śluzówkę patogenów. 11. Bakterioterapia probiotykami ma istotne znaczenie w leczeniu alergicznego zapalenia związanego z alergią pokarmową (nieprawidłowe zasiedlenie błony śluzowej przewodu pokarmowego).

Kiedy stosować? Codziennie. Przede wszystkim po przebyciu kuracji antybiotykowej (w ostatnich miesiącach dużo chorowaliśmy), w biegunce, w zaparciach.

Gdzie szukać probiotyków? Człowiek już od dawna wykorzystywał dobroczynną moc bakterii, np. spożywając kiszonki czy zsiadłe mleko. Probiotyki występują w nabiale (bio-jogurty, kefiry, maślnka) lub w postaci gotowych postaci leczniczych do potykania lub do rozpuszczenia.

mgr farm. Beata Sokal

Bóle i infekcje ucha u dzieci.

Co wywołuje ból ucha? Przewód o kształcie rurki nazywany trąbką Eustachiusza (trąbka słuchowa), łączy ucho środkowe z częścią nosową gardła ma za zadanie wyrównywać ciśnienie po obydwu stronach błony bębenkowej. W normalnych warunkach, u zdrowych osób przez trąbkę wydostaje się płyn z ucha środkowego na zewnątrz. Jeżeli do trąbki dostaną się bakterie lub wirusy z nosogardła zakażając błonę wyścielającą trąbkę, dochodzi do obrzęku i nawet do zablokowania drożności przewodu. Zbierający się płyn nie odpływa i zostaje dodatkowo zakażony przez bakterie albo wirusy. Zwiększa się również ciśnienie po wewnętrznej stronie błony bębenkowej powodując ból ucha. Trąbka Eustachiusza może zostać zablokowana również w wyniku alergii, działania zimnego powietrza, lub innej infekcji. W przypadku obecności powiększonego trzeciego migdałka u dzieci (ten migdał leży w bliskim sąsiedztwie ucha), również dochodzi do zablokowania trąbki.

Zazwyczaj infekcje ucha trwająod 1 do 2 tygodni, ale czasami przechodząw stan przewlekły i trwaja dużo dłużej. Po ustąpieniu objawów infekcji płyn może pozostać w uchu środkowym prowadząc do ponownych infekcji (nawracających), a nawet częściowej utraty słuchu.

Jakie są objawy infekcji ucha? Najczęstsze objawy to gorączka i ból ucha. Jeżeli dziecko jest małe żeby powiedzieć, że boli go ucho, może płakać szczególnie w trakcie ssania i ciągnąc się za małżowinę uszną. Mogą pojawić się również objawy zmęczenia, braku chęci do zabawy, problemy ze słyszeniem głosu rodziców, trudności wzasypianiu i brak łaknienia.

Jak postępować przy infekcji ucha?

1. Jeżeli lekarz zdiagnozuje infekcję (zakażenie) bakteryjną zapewne przepisze antybiotyk, który musi być zażywany bezwzględnie według przepisanych zasad i zgodnie z czasem trwania całego leczenia. W przypadku infekcji ucha u dzieci najważniejszym jest dostosowanie do poleceń lekarza i zażywanie odpowiednich leków zgodnie z harmonogramem dawkowania.

2. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne dla dzieci i niemowląt zawierające ibuprofen (Nurofen, Ibufen) albo paracetamol (Calpol, Apap, Panadol) mogą pomóc zlikwidować ból ucha, oraz zmniejszyć gorączkę u dziecka. Należy pamiętać że absolutnie nie wolno podawać dzieciom do 12 roku życia leków zawierających kwas acetylosalicylowy („aspiryna”), który powoduje u dzieci groźny „syndrom Reya”.

3. Ciepły (nie gorący) okład na ucho. Okład należy przygotować z nasączonej albo rozgrzanej gazy (kompresu), a ucho posmarować tłustym kremem (wazeliną).Tak przygotowany okład nakłada się na około godzinę na bolące ucho.

4. Jeżeli lekarz zaleci można również zastosować przeciwbólowe i przeciwzapalne krople do ucha.

Dlaczego ból i infekcje ucha są tak częste u dzieci? Trąbki Eustachiusza u dzieci i niemowląt są krótsze i węższe niż u dorosłych dlatego częściej są podatne na infekcje i inne czynniki prowadzące do ich zwężenia i zatkania. Statystycznie każde dziecko ma przynajmniej jedną infekcję ucha zanim skończy trzy lata życia.

Jak zapobiec infekcji ucha? Zazwyczaj lekarz może zalecić stosowanie antybiotyku w okresie najczęstszych infekcji (jesień, zima) jako profilaktyki u dzieci, które miały 3 infekcje w okresie 6 miesięcy albo 4 infekcje w pierwszym roku życia. Dodatkowo trzeba kontrolować takie nawracajace infekcje poprzez wizyty u lekarza w ceresie większego narażenia.

mgr farm. Beata Sokal

Astma. Jak łagodzić i kontrolować objawy.

Astma oskrzelowa, nazywana również dychawicąoskrzelowąjest chorobą układu oddechowego. Drogi oddechowe osób z astma oskrzelową są wrażliwe na różne czynniki alergizujące (alergeny) oraz inne substancje zawarte zazwyczaj w powietrzu i otoczeniu w którym przebywa chory. Objawy astmy oskrzelowej zaczynają się wtedy gdy czynniki drażniące (alergizujące) doprowadzą do powstania zapalenia na powierzchni dróg oddechowych (oskrzeli), zawężając je i prowadząc do ich obrzęku. Skutkuje to do pojawieniem się trudności w oddychaniu, skurczem mięśni pracujących w oskrzelach i ostatecznie do ostrym atakiem astmatycznym. W stanie zapalnym oskrzeli dodatkowo dochodzi do wzmożonej produkcji śluzu oskrzelowego, który może wręcz zatkać drogi oddechowe prowadząc do „bloku oddechowego”. Dlatego też regularne stosowanie leków u pacjentów z astmą oskrzelową ma bardzo duże znaczenie w zapobieganiu ostrym atakom astmy, szczególnie w nocy. Atak astmatyczny może być groźny dla życia chorego.

Do najczęstszych czynników wywołujących atak astmy u osoby nadwrażliwej i alergicznej należą: kurz, pyłki roślin, dym tytoniowy, wysiłek fizyczny, zanieczyszczenia powietrza (spaliny samochodowe), nagłe zmiany temperatury, konserwanty produktów spożywczych (siarczany, konserwanty zawarte w winie, piwie, sałatkach i zupach w proszku), leki (aspiryna i ibuprofen), dezodoranty, silne emocje (stres), infekcje zatok i zgaga.

Leki stosowane w astmie dobierane są indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od postaci astmy i stanu jej zaawansowania. Astmę dzieli się na epizodyczną (sporadyczną), przewlekłą łagodną umiarkowaną i przewlekłą ciężką. Leki można podzielić na dwie grupy: te działające przyczynowo, czyli łagodzące wszystkie czynniki wywołujące napad astmy (również działające przeciwalergicznie), oraz leki działające objawowo tzn. te które przerywają napad astmy działając szybko i są podawane zazwyczaj w inhalacjach. Zanim zostanie podjęte leczenie farmakologiczne należy bezwzględnie wyeliminować wszystkie alergeny z otoczenia osoby nadwrażliwej. Bardzo duże znaczenie w usuwaniu czynników ryzyka wystąpienia astmy ma prawidłowa higiena i regularne likwidowanie potencjalnych siedlisk alergenów. Ma to ogromne znaczenie w przypadku małych dzieci. Pluszowe zabawki należy regularnie prać i raz na jakiś czas (raz na tydzień) włożyć do zamrażalnika (poniżej -15 stopni Celsjusza). Nie wolno żeby dziecko przebywało w otoczeniu osób palących papierosy i bezwzględnie unikało spacerów w wietrzne i ciepłe dni w okresie pylenia traw i kwiatów. Najbezpieczniejsze są spacery w czasie deszczu. Ważnym elementem profilaktyki rozwoju astmy i nadwrażliwości oskrzeli u małych dzieci jest ostrożne (nie za wczesne) podawanie wysoko alergizującego mleka krowiego z jednoczesnym dłuższym okresem karmienia piersią. Astmatycy lub osoby nadwrażliwe nie powinny również przebywać (spać) w pomieszczeniach z dużą ilością książek które są źródłem i magazynem kurzu często prowokującego napad astmy. Jednym z najbardziej uczulających czynników zewnętrznych są roztocza bytujące w ubraniach, pościeli i dywanach, dlatego należy pamiętać o regularnym czyszczeniu i praniu tego typu materiałów. Ważnym elementem poprawiającym odporność i tym samym wydolność oddechową pacjenta jest łagodny, ale regularny wysiłek fizyczny z następującym wypoczynkiem niezbędnym dla regeneracji całego organizmu. Niestety źródłem alergenów stają się również często ukochane zwierzęta domowe takie jak psy i koty, przebywające razem z domownikami na przykład w sypialni czy w samochodzie.

Każdy pacjent powinien poznać działania leku stosowanego przez siebie i zgłaszać lekarzowi lub farmaceucie pojawiające się objawy uboczne które prawdopodobnie są związane z zażywaniem danego preparatu przeciwastmatycznego.

Dla wielu osób postawienie diagnozy astmy oskrzelowej może stać się przyczyną stresu a nawet załamania psychicznego z powodu rozpoznania choroby przewlekłej. Nie przekreśla to jednak planów życiowych, a leki stosowane obecnie w łagodzeniu objawów tej choroby są lekami skutecznymi, bezpiecznymi i prawidłowo stosowane praktycznie nie wywołują objawów ubocznych.

mgr farm. Beata Sokal

Dziecko z gorączką. Zasady postępowania

Normalna temperatura u człowieka wynosi 36,6 stopni w skali Celsjusza jeżeli jest mierzona pod pachą. Mierzona w ustach to 36,9, natomiast w odbycie 37,1 stopni. Najmniej dokładnym miejscem do pomiaru ciepłoty ciała jest pod pachą, a najdokładniejszy odczyt można uzyskać mierząc temperaturę w odbycie, i jest to sposób zalecany u niemowląt i małych dzieci. O stanie podgorączkowym możemy powiedzieć wtedy gdy temperatura przekroczy 37°C, zaś o gorączce po przekroczeniu 38°C. Podczas pomiaru temperatury należy przestrzegać kilku zasad i pamiętać o tym żeby:

• unikać stosowania termometrów rtęciowych. Rtęć jako toksyna środowiskowa nie powinna w razie uszkodzenia termometru przedostać się do otoczenia. Zaleca się stosowanie termometrów cyfrowych o dokładnym odczycie pomiaru (termometry do mierzenia pod pachą w odbycie lub w uchu).

• podczas pomiaru dziecko powinno być spokojne i nie wykonywać żadnych czynności (zabawa, jedzenie, mycie).

• po doborze odpowiedniego termometru należy dokładnie zapoznać się z instrukcją i mieć pewność, że urządzenie jest dopuszczone do pomiaru w danej części ciała.

• mierząc temperaturę w odbycie należy posmarować końcówkę termometru niewielkąilościąwazeliny farmaceutycznej i umieścić na około 1 cm w odbycie.

• podczas pomiaru w jamie ustnej umieścić koniec termometru pod językiem pozostawiając go do sygnału oznaczającego ostateczny odczyt

• po użyciu, termometr należy umyć w chłodnej wodzie z mydłem.

Pojawiająca się gorączka i stan podgorączkowy jest sygnałem mówiącym o tym że organizm walczy z infekcją (bakteryjną lub wirusową), dlatego czasami można zaniechać podawania leków przeciwgorączkowych jednocześnie dokładnie obserwując czy temperatura rośnie, spada, czy może pozostaje niezmieniona. Kiedy dziecko jest niespokojne, płacze a przyczyną jest gorączka, należy podać jeden z leków skutecznie obniżających temperaturę i dawkować zgodnie z ulotką albo zaleceniami lekarza. Przedłużający się stan podwyższonej temperatury i gorączki może w konsekwencji doprowadzić do zaburzeń oddychania i przyspieszonego bicia (pracy) serca. Lekami przeciwgorączkowymi stosowanymi u dzieci są paracetamol i ibuprofen. W dawkowaniu leków przeciwgorączkowych należy zawsze uwzględnić wiek dziecka oraz masę ciała. Wskazówki jak skutecznie i bezpiecznie podawać lek przeciwgorączkowy:

• nie wolno podać więcej niż 5 dawek w ciągu jednej doby

• ostrożnie przeczytaj ulotkę o leku i o sposobie odmierzenia odpowiedniej dawki

• w przypadku stosowania kropli, zakraplacz musi być napełniony do linii

• w przypadku stosowania zawiesiny (syropu) należy użyć odpowiednią miarkę dołączonądo opakowania albo zakupić dodatkowo w aptece.

Paracetamol to nazwa międzynarodowa leku produkowanego przez wiele firm farmaceutycznych występującego pod wieloma nazwami handlowymi (markowymi). Należy pamiętać o tym że stosując jeden preparat paracetamolu, nigdy nie wolno łączyć i podawać równocześnie innego leku, który mógłby zawierać ten sam składnik. To samo dotyczy leku, którym jest ibuprofen występujący pod różnymi nazwami, ale stosowany w tych samych wskazaniach, np.: w gorączce. Bezwzględnie przeciwwskazanym lekiem u dzieci jest kwas acetylosalicylowy, czyli powszechnie znana aspiryna lub polopiryna. Od roku 1986 nie wolno lekarzom zalecać tego leku dzieciom, które nie ukończyły 12 roku życia. Ma to związek z ryzykiem wystąpienia zespołu Reya, który może również prowadzić do zgonu. Niektórzy twierdzą nawet że należy unikać popularnej aspiryny do momentu ukończenia 18 lat.

Oprócz podawania leków obniżających gorączkę stosuje się również inne metody wspomagające, takie jak:

• picie dużych ilości płynów (chłodnych) w celu zapobiegania odwodnienia u dziecka i pomocy w schładzaniu organizmu

• obniżenie temperatury otoczenia (otwarte okna) - szczególnie zalecane u niemowląt

• ubieranie dziecka do spania w bawełnianą oddychającą pidżamę

• w przypadku uczucia zimna (dreszcze) należy dołożyć dodatkowy koc dla dziecka i ogrzać ciało

• w przypadku stosowania okładów chłodzących należy pamiętać o tym, że zawsze przed okładem należy podać dziecku paracetamol

• kąpiele chłodzące powinny być wykonywane ze szczególną ostrożnością jedynie po konsultacji z lekarzem pediatrą

• nie wolno podczas kąpieli oraz okładów używać alkoholu i lodu, które mogą zbyt gwałtownie obniżyć temperaturę ciała i doprowadzić do pogorszenia samopoczucia i wzrostu ryzyka groźnych powikłań gorączkowych. W przypadku gorączkującej mamy karmiącej noworodka, jest on zupełnie bezpieczny gdy mama zażyje paracetamol w dawce jednorazowej. Maksymalna dopuszczalna i bezpieczna dawka dla mamy karmiącej to 4 gramy (zazwyczaj 8 tabletek) na dobę (24godziny).

Objawami świadczącymi o infekcji, która prowadzi zazwyczaj do gorączki są:

• suche usta dziecka

• stałe wymioty lub biegunka

• ból ucha albo objaw pociągania się za ucho u dziecka

• bladość skóry

• drażliwość

• brak apetytu

• ból brzucha

• ból głowy

• wysypka na skórze

Z pierwszymi objawami sugerującymi pojawienie się infekcji z podwyższoną temperaturą ciała warto również zgłosić się po poradę do farmaceuty który dokładnie objaśni zasady stosowania leków przeciwgorączkowych, oraz pomoże dobrać odpowiedni preparat, w zależności od wysokości temperatury i wieku dziecka. Wiele leków dostępnych bez recepty występuje również w formie czopków doodbytniczych, które są jeszcze skuteczniejszymi preparatami (szybciej działającymi) stosowanymi w walce z gorączką u dziecka.

mgr farm. Beata Sokal

Infekcje dróg moczowych u kobiet

Zakażenia dróg moczowych w większości przypadków wywołane są przez bakterie. Zazwyczaj tylko pewna część układu moczowego ulega zakażeniu. Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Najczęściej spotykanymi infekcjami są te w pęcherzu i cewce moczowej. Infekcje tego typu należą do nieprzyjemnych i krępujących dolegliwości.

Nerki to parzysty narząd produkujący mocz położony po obu stronach kręgosłupa na tylnej ścianie jamy brzusznej. Mocz wydostaje się z nerek płynąc przez moczowody i dostaje się do pęcherza moczowego i tam jest gromadzony. Z pęcherza po skurczu jego mięśni wypływa przez cewkę moczową i wydostaje się na zewnątrz.

Do zakażenia dochodzi najczęściej tzw. drogą wstępującą czyli bakterie dostają się do cewki moczowej, stąd do pęcherza moczowego, a czasami nawet do moczowodów i nerek.

Cewka moczowa u kobiet jest znacznie krótsza niż u mężczyzn, dlatego bakterie mogą łatwiej przedostawać się do układu moczowego. U mężczyzn natomiast wzrost zakażeń związany jest z wiekiem i częstym przerostem gruczołu krokowego po 50 roku życia. W tym przypadku zastój moczu spowodowany przerostem prostaty predysponuje do częstych zakażeń bakteryjnych. Do innych czynników sprzyjających zakażeniom układu moczowego należą: kamienie nerkowe, ciąża, cukrzyca, wady anatomiczne w obrębie układu moczowego i duża aktywność seksualna kobiet.

Pierwszymi objawami zakażenia jest ból, pieczenie i świąd podczas oddawania moczu. Czasami z cewki wydobywa się wydzielina. Jeżeli w porę nie zostaną podane odpowiednie leki to zakażenie może rozszerzyć się na inne części układu moczowego. Często do chodzi do zakażenia pęcherza moczowego, któremu często towarzyszy uczucie parcia na mocz (uciążliwa konieczność pójścia do toalety). Objawem zakażenia pęcherza jest najczęściej ból w okolicy nadłonowej. Statystycznie co druga kobieta przechodzi raz w życiu zapalenie pęcherza co jest przyczyną jej niezdolności do pracy. Kiedy pojawią się takie objawy jak gorączka i ból w okolicy nerek, a oddawanie moczu staje się utrudnione, to wtedy może dojść do ostrego stanu zapalenia nerek. Zapalenia nerek nie można bagatelizować, ponieważ nieleczone może doprowadzić do poważnych konsekwencji i ostatecznie utraty zdolności nerek do oczyszczania organizmu z toksycznych substancji (niewydolność nerek).

Leczenie zakażeń dróg moczowych ma na celu wyeliminowanie czynników infekcyjnych (najczęściej bakterii) oraz czynników predysponujących prowadzących często do nawracania stanów zakażenia układu moczowego. Jednym z takich czynników są kamienie nerkowe prowadzące do zaburzonego przepływu moczu i stwarzające większe szanse do rozwoju i rozmnażania się bakterii w obrębie dróg moczowych. W zakażeniach o charakterze wstępującym najczęściej stosowanymi lekami są antybiotyki, a badaniem dokładnie opisującym rodzaj zakażenia jest wyłącznie posiew moczu oraz ustalenie wrażliwości szczepów bakteryjnych na poszczególne grupy antybiotyków.

W przypadku bakteriurii bezobjawowej (bakterie obecne w moczu) w układzie moczowym wykrywa się drobnoustroje w ilościach znamiennych (ponad 100 000 w 1 ml). Nie ma natomiast charakterystycznych objawów infekcji. Pacjent nie zgłasza żadnych dolegliwości, a wynik badania ogólnego moczu jest prawidłowy - charakterystyczna jest jedynie znamienna bakteriuria. Bakteriurię bezobjawową rozpoznaje się np. podczas badań kontrolnych u zatrudnionych w zakładach pracy, u pensjonariuszy domów opieki itp. Podejrzenie zakażenia dróg moczowych istnieje wówczas, gdy dwukrotnym badaniem bakteriurii wykazano obecność 100 000 drobnoustrojów w 1 ml moczu pochodzącego ze środkowego strumienia.

Bakteriuria bezobjawowa jest istotnym zagrożeniem zdrowia i może się przyczynić do rozwoju ciężkich postaci zakażeń układu moczowego (np. zapalenia nerek), zwłaszcza u małych dzieci oraz kobiet w ciąży. U kobiet w ciąży może to być przyczyną przedwczesnego porodu lub nawet zagrozić życiu płodu.

Drugim rodzajem leczenia jest tzw. leczenie objawowe polegające na leżeniu w łóżku, piciu dużych ilości płynów i częstym oddawaniu moczu w celu fizycznego „wypłukania” bakterii z układu moczowego. Grupą leków stosowanych w tego typu infekcjach pozostają również leki przeciwbólowe, ale należy pamiętać też o tym że niektóre z nich mogą dodatkowo zaostrzać stan zapalny w drogach moczowych (paracetamol, aminofenazon, propyfenazon) ze względu na swoją kumulację właśnie w obrębie całego układu moczowego.

Jeżeli pomimo stosowanego leczenia infekcje powracają, wtedy należy koniecznie skonsultować się z lekarzem w celu wdrożenia terapii przewlekłej trwającej niekiedy nawet kilka miesięcy, a mającej na celu całkowite wyeliminowanie bakterii zasiedlających układ moczowy.

mgr farm. Beata Sokal

Co rodzice powinni wiedzieć o ADHD?

1. Co to jest ADHD?

Jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Ludzie którzy chorują na ADHD mają kłopoty z koncentracją uwagi w szkole, domu i w pracy. Dzieci wykazują znacznie większą aktywność ruchową niż ich zdrowi rówieśnicy. Takie zachowanie przyczynia się do występowania znaczących problemów w relacjach z innymi dziećmi, nauką i zachowaniem w domu i szkole. Z tej przyczyny dzieci z ADHD postrzegane są przez rówieśników i nauczycieli jako „trudne” i niegrzeczne. Zespół ten jest stosunkowo częsty i występuje u 4-12 % dzieci w wieku szkolnym, częściej u chłopców niż u dziewczynek.

2. Jakie są objawy ADHD?

Dziecko spełniające kryteria zespołu wykazuje co najmniej 6 z poniższych objawów:

- ma trudności z wykonywaniem podstawowych poleceń

- ma trudności ze skupieniem uwagi na wykonywanej pracy, a nawet zabawie w szkole i w domu

- gubi przedmioty domowego i szkolnego użytku

- nie przykłada uwagi do szczegółów -wykazuje trudności z organizacją

- nie wywiązuje się z zadanych prac szkolnych

- łatwo zapomina i się rozprasza

Dziecko z ADHD z nadpobudliwością wykazuje co najmniej 6 poniższych objawów:

-jest niespokojne

- biega i jest zaniepokojone

- nie potrafi poruszać się cicho

- nie zastanawia się nad odpowiedzią na pytania

- przerywa innym mówiącym osobom

- nie potrafi usiedzieć w jednym miejscu -mówi zbyt dużo

-jest zawsze w ruchu -jest niecierpliwe

3. Co rodzic powinien zrobić jeżeli podejrzewa, że jego dziecko cierpi na ADHD?

Przede wszystkim porozmawiać z pediatrą zajmującym się dzieckiem, oraz uzyskać informacje na temat zachowania swojego dziecka od innych osób spędzających z nim czas (nauczycieli, wychowawców). Bardzo często lekarz pediatra prosi o wypełnienie specjalnych formularzy i ankiet skierowanych do rodziców, opiekunów i wychowawców dziecka. Jest to również niezbędne narzędzie służące ocenie porównawczej z innymi rówieśnikami. Często lekarz zaleca konsultacje u psychologa.

4. Jakie są przyczyny ADHD?

U dzieci, u których stwierdzono zespół ADHD wykazano również brak niektórych substancji chemicznych w mózgu odpowiedzialnych za organizowanie myślenia i skupienie uwagi. Ośrodki w mózgu pracują wtedy nieprawidłowo. Niektóre badania dowodzą również o wpływie palenia papierosów i picia alkoholu przez kobiety w ciąży, które później mogą urodzić dzieci podatne na rozwój zespołu ADHD.

5. Co nie prowadzi do rozwoju ADHD?

- nieprawidłowe wychowanie

- wysoki poziom cukru we krwi

- obniżony poziom cukru we krwi

- konserwanty i dodatki do żywności

- alergie pokarmowe

- awitaminozy

- nadmierny czas spędzany przez dziecko przed telewizorem lub komputerem

6. Co rodzic może zrobić żeby pomóc swojemu dziecku?

Najlepszym sposobem jest odpowiednia praca z zespołem specjalistów zajmujących się tym problemem, czyli lekarzy pediatrów, psychologów, oraz wychowawców z przedszkola lub szkoły.

7. Co mogę zrobić w domu żeby pomóc swojemu dziecku?

a) proponowany plan zajęć w ciągu dnia (budzenie się, jedzenie, odrabianie pracy domowej itd.). Plan (grafik) powinien być umieszczony w widocznym miejscu i być przede wszystkim w zasięgu wzroku dziecka.

b) ustalenie podstawowych reguł domowych. Podporządkowywanie się im.

c) nagradzanie dobrych zachowań.

d) częstsza kontrola zachowania dziecka poprzez nadzór nad wszystkimi czynnościami

e) obserwacja dziecka podczas zachowań z rówieśnikami w domu i szkole

f) proponowana rozmowa nauczyciela z dzieckiem cierpiącym na ADHD

8. Czy dziecko może wyrosnąć z ADHD?

Jeżeli dzieci potrafią się dostosować do wyznaczonych zasad zazwyczaj ich zachowanie poprawia się i objawy ADHD mogą ustąpić. Jednakże u połowy dzieci które mają ADHD objawy pozostają nawet do okresu dorosłego życia prowadząc często do zaburzeń na tle nerwicowych i psychicznym. Wymagają wtedy bardziej radykalnych metod leczenia farmakologicznego. Dzieci otwarte na współpracę z dorosłymi i lekarzami mają największą szansę na zniwelowanie objawów i złe konsekwencje dla zdrowia psychicznego w późniejszym okresie życia.

mgr farm. Beata Sokal

Problem wypadania włosów. Przyczyny i możliwości leczenia.

Normalny cykl wzrostu i wypadania włosów.

Cykl wzrostowy włosów trwa przez około 2-6 lat. Podczas tej fazy wzrostu włosy rosną w przybliżeniu 1 centymetr na miesiąc. 90 procent włosów na naszej głowie rośnie przez cały czas naszego życia. 10 procent to włosy które przechodzą w tzw. fazę utajoną, spoczynkową, a po 2-3 miesiącach włosy te wypadają, a w ich miejsce pojawiająsię nowe.

Jest sytuacją normalną, że pozbywamy się części włosów każdego dnia w ramach cyklu wzrostu i spoczynku naszego owłosienia. W niektórych przypadkach, zarówno u mężczyzn, kobiet jak i u dzieci możemy obserwować przyspieszoną fazę utraty włosów. Mówimy wtedy o nadmiernej utracie owłosienia z przyczyn niefizjologicznych.

Czynniki powodujące nadmierną utratę owłosienia.

Istnieje wiele przyczyn prowadzących do zaburzeń cyklu wzrostowego włosów. Bardzo często w okresie po zabiegu chirurgicznym lub dłuższym okresie choroby możemy obserwować utratę włosów przez okres nawet 4 miesięcy. Jest to proces odwracalny i wywołany wpływem różnych czynników, zazwyczaj chorobotwórczych pojawiających się w okresie infekcji lub podczas pobytu w szpitalu z innych przyczyn.

Czynnikami prowadzącymi do utraty owłosienia są również zmiany hormonalne. Przykładem mogą być schorzenia tarczycy. Zarówno nadczynność jak i niedoczynność tego gruczołu może prowadzić do wypadania włosów. Proces taki można zahamować poprzez stosowanie leków przywracających prawidłowe funkcje gruczołu tarczowego.

Utrata włosów to również sytuacja występującą w przypadku braku równowagi pomiędzy grupą hormonów płciowych żeńskich (estrogenów), a grupą hormonów męskich (androgenów). Leczenie hormonalne i uzupełnianie braków również prowadzi do zahamowania utraty owłosienia.

Kobiety bardzo często zauważają że tracąduże ilości włosów w okresie po urodzeniu dziecka (około 3 miesiąca). Ta sytuacja jest również związana ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w ich organizmie. W okresie ciąży wysoki poziom niektórych hormonów odpowiedzialnych za jej prawidłowy przebieg hamuje wypadanie włosów, które normalnie powinny wypaść w naturalnym cyklu wzrostu włosa. Kiedy zaraz po urodzeniu stężenia hormonów wracają do stanu sprzed ciąży, dochodzi do nadmiernego, odblokowanego wypadania włosów, a cykl wzrostowy powraca do normy.

Znane są również grupy leków, które prowadzą podczas ich zażywania do nadmiernego wypadania i utraty owłosienia. Są to m.in. leki stosowane u pacjentów ze schorzeniami układu krzepnięcia krwi (leki przeciwzakrzepowe), leki stosowane w chorobach nowotworowych, tabletki antykoncepcyjne, duże dawki witamin oraz leki przeciwdepresyjne.

Wśród czynników prowokujących wypadanie włosów są również infekcje. Zakażenia grzybicze owłosionej skóry głowy powodują utratę włosów przede wszystkim u dzieci. Dlatego też ważne jest żeby zgłosić się do lekarza lub farmaceuty po poradę i odpowiedni środek przeciwgrzybiczy który może być stosowany u dzieci.

Często zjawisko nadmiernie wypadających włosów jest jednym z pierwszych objawów rozwijającej się choroby w naszym organizmie. Niekiedy może to być na przykłąd cukrzyca lub toczeń. Jeżeli nie jesteśmy pewni przyczyny nagłego wypadania włosów warto zwrócić się z tym po poradę do lekarza rodzinnego i podjąć próbę zdiagnozowania tego czynnika prowokującego.

Wreszcie przyczyną zaburzeń cyklu wzrostowego włosa a tym samym jego wypadania może być nieprawidłowa higiena głowy. Warkocze, napięte wałki do włosów mogą prowadzić do tzw. alopecii czynnej. Podobnie negatywny wpływ na owłosioną skórę głowy mają niektóre substancje chemiczne wchodzące w skład utrwalaczy i farb do włosów. Powodują one często obrzęk i zgrubienia pęcherzyków włosa a w konsekwencji jego uszkodzenie i wypadnięcie.

Z wizytą u lekarza badającego kondycję naszych włosów.

Udając się do lekarza z problemem wypadających włosów, zapewne zostaniemy zapytani o dietę, leki które zażywamy i o ewentualne choroby, które przechodziliśmy w ostatnim półroczu. Kobiety dodatkowo muszą brać pod uwagę swój cykl menstruacyjny, ciąże i okres menopauzy. Ostatecznie badaniem mogącym wyjaśnić przyczynę takiego stanu jest badanie krwi lub biopsja skóry głowy w celu uwidocznienia zmian pod mikroskopem.

Leki stosowane w zapobieganiu łysienia męskiego i kobiecego.

Jednym z ważniejszych leków stosowanych miejscowo w przypadkach łysienia jest minoxidil (Pregaine, Regaine, Loxon, Piloxidil) dostępny w aptece bez recepty. Występuje zarówno w formie płynu, żelu do wcierania w miejsca na głowie, jak również w postaci szamponu do regularnego mycia włosów. Może być stosowany zarówno przez mężczyzn jak i kobiety. Innym lekiem jest finasteryd (Propecia), lek wydawany z przepisu lekarza. Jego formą są tabletki doustne i może być stosowany w przypadkach łysienia tylko u mężczyzn, ponieważ jego działanie związane jest z regulacją hormonów płciowych męskich. Niestety czas leczenia jest długi i na poprawę stanu owłosienia trzeba cierpliwie poczekać nawet do pół roku.

mgr farm. Beata Sokal

Działania uboczne leków. Jak ich uniknąć lub ograniczyć skutki dla zdrowia.

Co to znaczy, ie lek posiada działania niepożądane?

W aptece każdy pacjent może nabyć lek bez recepty w tzw. „sprzedaży odręcznej”. Leki te nie wymagają recepty lekarskiej i są stosowane najczęściej jako pomoc w leczeniu lub zapobieganiu różnym chorobom. Przykładem takich grup leków są te zażywane w przypadku bólu różnego pochodzenia (leki przeciwbólowe) lub alergii (leki przeciwalergiczne).

Mimo to czasami leki z tej dużej grupy preparatów bez recepty mogą stać się przyczyną poważnych problemów zdrowotnych zwanych często reakcjami niepożądanymi. Reakcje tego typu dzielimy na: działania uboczne leków, interakcje pomiędzy lekami oraz interakcje leków z pokarmem.

Co to jest efekt uboczny leku?

Efekty uboczne to wszystkie te wywierane przez lek na organizm człowieka, które nie działają leczniczo, czyli nie pomagają zwalczać przyczyny ani objawów danej choroby lub dolegliwości. Działania te często mają charakter nieprzyjemnych doznań i mogą stać się groźne w codziennym życiu. Przykładem mogą być krwawienia z przewodu pokarmowego po zażywaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, zawroty głowy po niektórych preparatach uspokajających lub nudności i biegunki pojawiające się w czasie zażywania środków hamujących nadkwaśność żołądka. Niekiedy efekty uboczne mogą być częściowo pożyteczne. Na przykład leki tzw. przeciwhistaminowe stosowane w zapobieganiu alergiom powodują senność. Oczywiście jeżeli są zażywane wieczorem. Natomiast skutek odwrotny wywołają u osób zażywających je np. przed wyjściem do pracy.

Co to jest interakcja jednego leku z innym równocześnie zażywanym?

Nasz organizm inaczej reaguje na zażywane równocześnie różne leki. Jeżeli 2 lub więcej leków stosowane będą w tym samym czasie, ich przemiany, a również końcowe efekty mogą ulegać zmianom. Wzrasta wtedy również ryzyko wystąpienia efektów ubocznych poszczególnych leków wchodzących w skład takiego „miksu” przyjmowanego przez pacjenta. Zawsze warto zapytać farmaceutę w aptece o ryzyko wystąpienia takich interakcji w przypadku zażywanych przez nas kilku preparatów.

Wiele leków dostępnych bez recepty zawiera te same składniki czynne, czyli substancje farmaceutyczne działające na organizm. Mylące mogą być jedynie różne nazwy preparatów pochodzących od różnych producentów. Łącząc leki bez recepty z lekami przepisanymi przez lekarza zawsze powinno się informować również farmaceutę wydającego leki w aptece o innych zażywanych środkach lub dolegliwościach, które chcielibyśmy załagodzić we własnym zakresie. Jedne z groźniejszych interakcji lekowych to interakcje w grupie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, najchętniej kupowanych w aptece bez recepty. Wszystkie z tych preparatów działają na zasadzie podobnego mechanizmu i wszystkie (wyjątkiem jest paracetamol) mogą uszkadzać przewód pokarmowy prowadząc do krwawień a nawet owrzodzeń. Łącząc kilka z tych leków w celu szybkiego łagodzenia objawów chorobowych jesteśmy kilkakrotnie bardziej narażeni na wystąpienie zapalenia przewodu pokarmowego i zaburzeń żołądkowych. Jest to efekt tzw. „maskowany” przez te leki, dlatego że nie odczuwamy żadnych dolegliwości bólowych w trakcie takich interakcji. Zażywamy przecież leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Co to jest interakcja pomiędzy lekiem a pokarmem?

Leki mogą prowadzić do wystąpienia reakcji niepożądanych wtedy kiedy będą kojarzone z niektórymi grupami pokarmów lub napojów. Zarówno dostępne bez recepty jak i te zażywane z przepisu lekarza mogą reagować z pożywieniem. Czasami pokarm może po prostu blokować uwalnianie substancji leczniczej z tabletki czy kapsułki przez co nie będziemy obserwowali żadnych efektów terapeutycznych preparatu. W przypadku takich leków jak stosowane w nadciśnieniu czy w chorobie wieńcowej serca, tego typu interakcja może stanowić nawet zagrożenie dla życia chorego. W innych sytuacjach przyjmowanie leków z pokarmami lub napojami (przede wszystkim alkoholowymi) może prowadzić do zaostrzenia efektów ubocznych leków. Często nie kojarzymy tego jednak z jedzeniem lub wypitym drinkiem. Warto dokładnie zapoznać się z ulotką o leku i przeczytać o ewentualnych przeciwwskazaniach lub czasie zażywania leku - przed, podczas, czy po posiłku. Niektóre leki są bardzo „wrażliwe” na obecność pokarmu w naszym żołądku i zdarza się, że po prostu nie zostaną wtedy wchłonięte, przez co ich czas i początek działania są dłuższe, a obserwowany efekt leczniczy słabszy. Przykładem takiego efektu może być stosowanie niektórych antybiotyków (doksycyklina) i popijanie ich mlekiem. Dochodzi wtedy do zablokowania wchłaniania antybiotyku z przewodu pokarmowego poprzez reakcje z wapniem wchodzącym w skład mleka.

Jak uniknąć reakcji niepożądanych w trakcie zażywania leków?

Oczywiście najważniejszą radą dla osób zażywających leki jest dokładne przeczytanie i zapoznanie się z treścią ulotki. Nowe ulotki o lekach skonstruowane są w sposób przyjazny dla pacjenta i nie powinny zawierać wielu, często niezrozumiałych terminów medycznych. Dowiemy się również z ulotki o interakcjach z innymi lekami lub pokarmami i napojami. Jeżeli po przeczytaniu takiej ulotki będziemy nadal mieli wątpliwości, zawsze możemy poradzić się farmaceuty, który wytłumaczy i na pewno zaproponuje nam ewentualne alternatywne rozwiązanie.

Zasady bezpiecznego zażywania i stosowania leków:

- Zawsze przed zażyciem nowego preparatu powiedz lekarzowi o występujących w przeszłości reakcjach uczuleniowych na jakieś leki

- Poinformuj lekarza o zażywanych wszystkich lekach, również bez recepty.

- Nie mieszaj nigdy leków z jedzeniem i nie dziel tabletek lub kapsułek jeżeli lekarz nie zalecił tego wcześniej

- Nie zażywaj witamin jednocześnie z lekami. Witaminy i minerały mogą powodować spore problemy podczas stosowania z innymi lekami

- Nie mieszaj leków z gorącymi napojami i płynami. Wysoka temperatura może w niektórych przypadkach unieczynniać składniki czynne leków.

- Absolutnie nie wolno zażywać leków i popijać ich napojami alkoholowymi.

mgr farm. Beata Sokal

Depresja jako problem społeczny

Depresja jest schorzeniem przebiegającym z obniżeniem nastroju, zahamowaniem psychoruchowym oraz bardzo często objawem towarzyszącym jest nieuzasadniony lęk. Pozostałe objawy depresji utrzymujące się przez cały dzień to między innymi:

- uczucie smutku, braku nadziei, płacz

- utrata poczucia przyjemności czerpanej z życia

- poczucie winy i braku własnej wartości

- myśli o śmierci albo samobójstwie

- zbyt dużo snu w ciągu dnia, często również problemy z zasypianiem

- uczucie zmęczenia

- problemy ze skupieniem uwagi i koncentracją

- bóle nie ustępujące po zażyciu środków przeciwbólowych

Przyczyny depresji. Przyczynami depresji są zmiany i zaburzenia w mózgu dotyczące „komunikacji” pomiędzy komórkami nerwowymi. Bardzo często depresja jest chorobą mającą charakter dziedziczny i występuje u członków tej samej rodziny. Choroba ta może również pojawić się w konsekwencji jakiegoś przykrego wydarzenia w życiu. Często po śmierci osoby bliskiej, kochanej, po rozwodzie lub utracie pracy. Szczególnym rodzajem depresji jest depresja poporodowa. Kobieta jako młoda mama przestaje opiekować się noworodkiem a towarzyszy jej ogólne poczucie winy i dyskomfortu po urodzeniu dziecka.

Diagnozowanie. Zdiagnozowanie depresji nie jest proste. Po wizycie u lekarza i przedstawieniu objawów żaden lekarz nie jest jeszcze w stanie określić rodzaju schorzenia, a tym bardziej zaproponować leczenia poprawiającego stan psychiczny. Ponowne wizyty i odpowiedzi na szereg pytań zadawanych przez lekarza mogą dopiero pomóc w ustaleniu prawidłowej przyczyny i pochodzenia depresji. Niekiedy lekarz zleca wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych w celu wykluczenia innych schorzeń narządowych.

Leczenie. Wiele leków jest stosowanych w leczeniu depresji. Wszystkie dostępne na receptę noszą

nazwę leków przeciwdepresyjnych lub antydepresantów. Poprzez swoje działanie usuwają zaburzoną zdolność „porozumiewania” się ze sobą naszych komórek mózgowych. Działanie tych leków jest na tyle skomplikowane, iż można powiedzieć że na każdego chorego mają one inny wpływ, w zależności od zmian chorobowych, oraz nasilenia depresji. Różniąsię także pod względem swoich działań ubocznych, dlatego tak ważne jest żeby obserwować uważnie swój organizm od momentu rozpoczęcia leczenia. Podczas gdy jeden lek może przejawiać wiele działań ubocznych, inny może już działać prawidłowo i skutecznie chronić przed wystąpieniem objawów. Prawie wszystkie leki przeciwdepresyjne zaczynają działać po około 1-2 tygodniach

od zażycia pierwszej tabletki. Podobnie jest ze skutkami działań niepożądanych leków. Okres zażywania leków przeciwdepresyjnych zależy bezpośrednio od postaci depresji oraz od decyzji lekarza. Zazwyczaj jest to kilka miesięcy, ale może zajść również potrzeba zażywania leków przez dłuższy okres w celu zabezpieczenia przed nawrotem objawów depresji.

Drugą metodą leczenia depresji jest psychoterapia. Jest to najczęściej rozmowa z lekarzem rodzinnym, psychiatrą lub innym psychoterapeutą o rzeczach które zmieniły się w życiu od momentu pojawienia się objawów depresyjnych. Psychoterapia to średnio od 8 do 20 takich wizyt u specjalisty.

Najważniejszym jednak elementem skutecznego postępowania i leczenia objawów depresji, podobnie jak w przypadku wszystkich innych schorzeń jest szybkie rozpoznanie problemu i równie szybkie rozpoczęcie leczenia. Oto kilka powodów, dla których osoby cierpiące z powodu wcześniej wymienionych objawów depresji powinny zwrócić się o pomoc do lekarza:

1. Wczesne wykrycie depresji chroni przed pogorszeniem stanu psychicznego i wymaga zazwyczaj krótszego okresu leczenia.

2. Bardzo częste są w depresji myśli samobójcze. Ryzyko popełnienia samobójstwa rośnie jeżeli pacjent nie zgłosi się odpowiednio wcześnie do lekarza.

3. Leczenie pozwala na powrót do codziennych spraw i na ponowne czerpanie przyjemności zżycia.

4. Leczenie skutecznie zabezpiecza przed nawrotem objawów często pojawiających się cyklicznie na przykład w okresie jesienno-zimowym.

Pacjent z depresją powinien przede wszystkim utrzymywać dobra kondycję fizyczną. Najlepiej ćwiczyć kilka razy w tygodniu lub często spacerować (co najmniej 30 minut dziennie). Całkowicie przeciwwskazane w okresie depresji są używki wszelkiego typu, ale przede wszystkim alkohol. Szczególnie w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnym skutki takiej interakcji mogą być tragiczne. Nie bez znaczenia jest również reakcja bliskich i rodziny osoby, u której obserwujemy objawy depresji. Szczególnie jeżeli słyszymy od takiej osoby na temat śmierci i samobójstwa należy bezwzględnie przekonać ją do wizyty u lekarza lub rozmowy ze specjalistą psychoterapeutą.

mgr farm. Beata Sokal

Osteoporoza u kobiet. Jak mieć zdrowe i silne kości.

Co to jest osteoporoza?

W schorzeniu jakim jest osteoporoza dochodzi do znacznej utraty wapnia w układzie kostnym, prowadzącej do tworzenia się pustych przestrzeni (szczelin, porów) w kościach. Często nazywamy taki proces utratą masy kostnej. W ciągu dłuższego czasu, kości stają się słabsze i bardziej podatne na złamania. Osteoporoza to choroba występująca dużo częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jest to wynikiem mniejszej masy kostnej u kobiet oraz dłuższego życia w porównaniu do mężczyzn. Kości ponadto do zachowania swojej prawidłowej funkcji wymagają odpowiedniego stężenia hormonów płciowych żeńskich - estrogenów. Mężczyźni żyjący dłużej są również narażeni na rozwój osteoporozy. Fizjologiczna utrata masy kostnej zaczyna się po przekroczeniu 35 roku życia. U kobiet dodatkowo utrata ta nasila się po wkroczeniu w okres menopauzalny i po nim. Wtedy największe znaczenie ma obniżający się poziom estrogenów w organizmie. Podobny stan można zaobserwować u kobiet poddanych zabiegowi usunięcia jajników odpowiedzialnych za produkcję tych hormonów.

Jakie są objawy osteoporozy?

Początkowo osteoporoza może przebiegać całkowicie bezobjawowo. Złamania kości oraz bóle dolnego odcinka kręgosłupa (pleców) są najczęstszymi dolegliwościami osteoporotycznymi. Czasami może również dojść do przesunięcia kręgów kręgosłupa i ucisku na nerwy kręgowe. Objawem tego jest silny, ostry ból, najczęściej z odcinka piersiowego kręgosłupa.

Czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy:

- menopauza przed 48 rokiem życia -zabieg usunięcia jajników

- niedobór wapnia w diecie

- brak ćwiczeń fizycznych

- palenie papierosów i nadużywanie alkoholu

- osteoporoza u innych członków rodziny

- nadczynność tarczycy

- długotrwała terapia lekami z grupy steroidów

Badaniem pozwalającym na wczesne wykrycie zmian w układzie kostnym jest densytometria, czyli ocena gęstości mineralnej kości. Jest to badanie bardzo dokładne i pozwala zdiagnozować już kilkuprocentowe ubytki masy kostnej. W prześwietleniu rentgenowskim widać dopiero zmiany i ubytek ok. 30% masy kostnej. Czasami wykonywane są również badania ultrasonograficzne.

Leki stosowane w leczeniu osteoporozy

Jednym ze skutecznych preparatów stosowanych u pacjentów z osteoporozą jest kalcytonina. Jest to hormon wydzielany przez tarczycę. Zapobiega on utracie wapnia w kościach niwelując ryzyko złamania kości. Stężenie kalcytoniny jest niższe u kobiet niż u mężczyzn i maleje wraz z wiekiem. Jest też skutecznym lekiem przeciwbólowym wykorzystywanym w złamaniach kości i kręgów.

W lecznictwie stosowane są preparaty kalcytoniny łososiowej podawane często w postaci aerozolu do nosa. Inną dużą grupą leków stosowanych w leczeniu osteoporozy są bifosfoniany. Wykorzystuje się ich chemiczne podobieństwo do naturalnych związków fosforowych obecnych w kościach i odpowiedzialnych za ich mineralizację. Po ich zażyciu dochodzi do wbudowania bifosfonianów w strukturę kości i silnego spojenia ich zaburzonej struktury. Jednym z przedstawicieli tej grupy jest alendronian. W osteoporozie stosowane są również substancje naśladujące funkcje naturalnych hormonów płciowych żeńskich (estrogenów) takie jakraloksifen.

Jakie Jest zapotrzebowanie dzienne na wapń?

Przed menopauzą organizm kobiety potrzebuje 1000mg wapnia na dzień, natomiast po menopauzie 1500mg. Jeżeli kobieta zażywa hormony z grupy estrogenów zapotrzebowanie po menopauzie spada do 1000mg. Najbardziej naturalną i najlepiej przyswajalną drogą podania wapnia jest droga doustna wraz z pożywieniem. Przetwory mleczne, jogurt oraz ryby (sardynki) i brokuły to najbogatsze źródła wapnia.

Jak utrzymać silne kości?

- ćwiczyć

- spożywać produkty bogate w wapń

- pozbyć się nałogów (palenie papierosów)

- skonsultować się z lekarzem w celu wykonania pomiaru gęstości kości.

mgr farm. Beata Sokal

Dna moczanowa

Co to jest dna moczanowa?

Inne nazwy tej choroby to podagra, skaza moczanowa, lub artretyzm. Jest to rodzaj zapalenia stawów powodowany przez odkładające się w nich ostre kryształki kwasu moczowego. Kwas moczowy to substancja wytwarzana w naszym organizmie w wyniku przemian związków nazywanych purynami. W normalnych warunkach u zdrowego człowieka powstający w organizmie kwas moczowy jest dość szybko usuwany przez prawidłowo działające nerki z moczem. W przypadku osób z dną moczanową lub uszkodzeniem nerek, znaczne ilości kwasu moczowego tworzą struktury kryształków i odkładają się w naszych stawach powodując atak dny moczanowej i ból. Oprócz bólu pojawia się również zaczerwienienie oraz silny obrzęk tego miejsca. W tzw. grupie ryzyka osób które mogą zachorować na dnę moczanową są pacjenci spożywający pokarmy zawierające duże ilości związków z grupy puryn. Na przykład: łosoś, śledzie, sardynki, grzyby, rośliny strączkowe oraz alkohol. Ludzie otyli, z podwyższonym poziomem cholesterolu oraz osoby chore na cukrzycę również częściej zapadaja na dnę moczanową. Choroba ta jest dziedziczona i częściej chorują kobiety w okresie menopauzy.

Jakie są objawy dny moczanowej?

Najczęściej są to nagłe objawy, pojawiające się zazwyczaj w nocy. Najczęstszą lokalizacją jest duży paluch u nogi, ale równie często mogą to być inne miejsca i stawy (kostka, stawy dłoni, łokieć i kolano). Atak nieleczony ustępuje samoistnie po około dwóch tygodniach.

Jak należy postępować podczas ataku dny moczanowej?

Podczas ataku dny moczanowej zaleca się odpoczynek i leżenie włóżku. Często ulgę przynosi okład z lodu w miejscu ataku i bólu. Leki, które można zażywać w okresie ataku to przede wszystkim przepisane przez lekarza: kolchicyna lub silne leki przeciwzapalne. W aptece bez recepty można we własnym zakresie nabyć inne leki przeciwzapalne jak aspiryna lub ibuprofen, które łagodzą stan zapalny w stawach oraz niwelują ból. Im wcześniej zastosujemy leczenie, tym wcześniej zakończy się atak dny moczanowej. Podczas ataku choroby należy również mocno ograniczyć spożywanie pokarmów zawierających białko zwierzęce, oraz oczywiście całkowicie unikać alkoholu. Źródłem białka u pacjentów z dną powinien być nabiał i przetwory mleczne.

Jak zapobiegać atakom dny moczanowej?

Najskuteczniejszym lekiem profilaktycznym jest allopurinol (Milurit), blokujący powstawanie kwasu moczowego z puryn. Podstawowym jednak postępowaniem zapobiegającym w przyszłości atakom powinna być dieta oraz picie dużych ilości płynów nawadniających organizm i przyspieszających usuwanie nadmiaru kwasu moczowego. Niekiedy lekarz może przepisać leki moczopędne zwiększające produkcje moczu. Należy również zrzucić zbędne kilogramy, pozostawać w aktywności fizycznej (sport w wydaniu rekreacyjnym) i jak ognia unikać napojów alkoholowych.

mgr farm. Beata Sokal

Cukrzyca. Część 1. Co oznacza taka diagnoza?

Co to jest cukrzyca?

Nasz organizm przekształca większość przyjmowanych przez nas pokarmów w glukozę (cukier). Produkowana w trzustce insulina jest hormonem, który umożliwia glukozie wnikanie do wnętrza komórek organizmu i wykorzystanie jej jako bardzo ważnego źródła energii. Cukrzyca jest chorobą rozwijającą się wtedy, gdy organizm nie może wyprodukować wystarczająco dużo insuliny, lub też gdy nie jest zdolny do jej wykorzystania. U pacjenta chorego na cukrzycę glukoza odkłada się w organizmie zamiast zostać wbudowana do komórek. Niekiedy nadmiar tego cukru zostaje wydalany z organizmu z moczem powodując dodatkową utratę energii. Wyróżniamy dwa typy cukrzycy. Cukrzyca typu pierwszego (tzw. insulinozależna) rozwija się gdy organizm przestaje produkować insulinę. W typie drugim cukrzycy (insulinoniezależnej) brakuje zarówno insuliny jak i mamy do czunienia z niedostateczną reakcję (odpowiedź) na ten hormon. Typ 2 cukrzycy to najczęstsza postać tej choroby i występuje u około 90% pacjentów z cukrzycą.

Jak należy postępować kiedy dowiemy się, że zachorowaliśmy?

Mimo, że cukrzyca jest chorobą, której nie da się ostatecznie wyleczyć, czyli usunąć z naszego organizmu, możemy prowadzić całkowicie normalne, zdrowe życie. Najprostszą metodą kontroli przebiegu choroby jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy w naszej krwi. Można to osiągnąć poprzez zdrowe odżywianie się (dietę), ćwiczenia fizyczne, utrzymanie zdrowej masy ciała, oraz jeżeli to konieczne zażywanie leków obniżających poziom glukozy lub przyjmowanie odpowiednich dawek brakującej insuliny.

■ Dieta - bardzo ważne jest spożywanie co najmniej 3 posiłków dziennie i to żeby nigdy nie opuszczać żadnego posiłku.

■ Ćwiczenia fizyczne - głównie mają na celu pomoc w wykorzystaniu insuliny przez nasz organizm.

■ Zdrowa masa ciała - pozbycie się zbędnych kilogramów (nadwagi) pomoże nie tylko w lepszym wykorzystaniu insuliny ale również obniży ciśnienie tętnicze zapobiegając powikłaniom w cukrzycy.

■ Zażywanie odpowiednich leków-jeżeli cukrzyca nie może być dostatecznie kontrolowana samą dietą, wtedy lekarz zaleca leki doustne lub insulinę. Leki doustne prowadzą do zwiększenia produkcji insuliny w organizmie oraz pomagają ją wykorzystać w prawidłowy sposób.

Jak sprawdzić poziom glukozy we krwi?

Jeżeli lekarz zaleci sprawdzanie poziomu glukozy we krwi, wtedy najszybszą metodą oznaczania są glukometry. Są to przenośne urządzenia diagnostyczne służące do oznaczania bieżącego poziomu cukru we krwi pobranej z opuszka palca lub płatków uszu. W tym urządzeniu wykorzystywane są paski testowe z wtopionymi elektrodami lub specjalnymi odczynnikami chemicznymi. Prawidłowy poziom glukozy waha się pomiędzy 80 a 105mg%.

Bardzo często takiego pomiaru możemy dokonać w najbliższej aptece opiekującej się pacjentami z cukrzycą gdzie również możemy uzyskać cenne rady jak postępować z tego typu urządzeniami.

mgr farm. Beata Sokal

Trądzik młodzieńczy. Metody leczenia.

Problemy z trądzikiem najczęściej dotyczą osób w młodym wieku, szczególnie młodzieży szkolnej. Gruczoły łojowe zaczynają po prostu produkować więcej łoju skórnego (substancji olejowej). Same gruczoły zlokalizowane są w pobliżu mieszków włosowych. U osób z trądzikiem martwe komórki skóry zostają wymieszane z nadmiarem łoju powodując zatkanie brodawek włosa w skórze i formowanie charakterystycznych pęcherzyków. Bakterie rozwijające się w brodawce włosa powodują wtedy dużo bardziej intensywne i nasilone podrażnienia skóry. Charakterystyczne, białe wypełnienie tych pęcherzyków powstaje wtedy, gdy doszło już do zatkania ujścia z mieszka włosowego. Jeżeli pęknie ścianka takiego zatkanego pęcherzyka, wtedy miejsce to swędzi i przybiera czerwone zabarwienie. Często tego typu guzki i pęcherzyki przekształcają się w krosty, zwane zwyczajowo „pryszczami”. Jeżeli pęcherzyk pęknie, a znajdował się w głębszych warstwach skóry, może dojść do zwłóknienia i przekształcenia w cystę skórną. Jest to ciężka postać trądziku, nie reagująca na leczenie środkami miejscowymi.

Czynniki, które nasilają trądzik młodzieńczy:

■ kosmetyki do makijażu uzyskiwane na bazie olejów

■ stresogenny tryb życia

■ zmiany hormonalne (menstruacja u kobiet)

■ używanie sztucznych i twardych szczotek (gąbek) do mycia ciała.

Na trądzik narażeni są wszyscy, bez względu na płeć. Cięższe postacie trądziku występują częściej u chłopców, co jest związane z większą ilością gruczołów łojowych. Duże znaczenie ma występowanie rodzinne trądziku u rodziców lub rodzeństwa. Wpływ ma również układ odpornościowy. Niektóre typy bakterii są szczególnie zjadliwe zakażając osoby z niedoborami odporności i ogólnie osłabionymi. Najczęściej trądzik pojawia się do 25 roku życia, ale w niektórych przypadkach może trwać dłużej i nieleczony dawać się we znaki nawet w dorosłym życiu.

Jeżeli chodzi o leczenie trądziku, dostępnych jest wiele metod, zarówno leczenia miejscowego jak i w ciężkich postaciach - doustnego. Dostępne są środki bez recepty lekarskiej, oraz te które wymagają konsultacji dermatologicznej. Zawsze powinno się to skonsultować z lekarzem w celu doboru najlepszej metody leczenia trądziku. Najpopularniejszym środkiem przeciwtrądzikowym dostępnym w aptece bez recepty jest nadtlenek benzoilowy. Wiele leków zawiera również odkażający rezorcynol, kwas salicylowy oraz związki siarki. Można również dobrać odpowiednią formę takich leków po konsultacji z farmaceutą. Dostępne są: kremy, żele, zasypki, emulsje, toniki i sztyfty. Część z ww. tzw. „składników aktywnych” można również nabyć w formie mydeł lub specjalnych tamponów na skórę.

mgr farm. Beata Sokal

Cukrzyca - Część 2. Co to jest cukrzyca typu 1?

Cukrzyca typu pierwszego nazywana również cukrzycą insulino-zależną jest schorzeniem, w którym nie jest produkowana insulina. Insulina jest hormonem niezbędnym do wchłonięcia glukozy przez komórki naszego organizmu. Bez insuliny, odkładający się cukier (glukoza) może doprowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych, układu nerwowego i naczyń krwionośnych. Cukrzyca typu 1 nazywana jest również cukrzycą młodzieńczą ponieważ najczęściej rozwija się u dzieci i młodzieży. Dorośli też mogą chorować na ten typ cukrzycy.

Jakiego rodzaju problemy wywołuje cukrzyca typu 1?

Chorzy na cukrzycę typu 1 częściej zapadają na choroby serca, udary mózgu, uszkodzenie nerek, nadciśnienie tętnicze, oraz uszkodzenie włókien nerwowych. Schorzenia te pojawiają się od 2 do 4 razy częściej u pacjentów z cukrzycą niż u osób nie cierpiących na nią. Zaburzenia krążenia w tym rodzaju cukrzycy dotyczą bardzo często rąk i nóg. Jeżeli nie będą one leczone może to prowadzić do groźnych stanów niedokrwienia kończyn, a w konsekwencji przewlekłego zakażenia i trudno gojących się ran, konieczna może być nawet amputacja. Nieleczona cukrzyca typu 1 prowadzi do śpiączki, która może być również śmiertelna. Najważniejsze jest jednak to, że leczenie pozwala zapobiec ww. schorzeniom i oddalić zagrożenie. Aby zapobiegać konsekwencjom cukrzycy typu 1 należy bezwzględnie podporządkować się zaleceniom lekarza, oraz przestrzegać harmonogramu aplikowania insuliny. Bardzo ważne jest również rzucenie palenia i leczenie nadciśnienia tętniczego. Utrzymanie ponadto aktywnego i zdrowego trybu życia pozwoli na prawidłową kontrolę choroby.

Co powinien jeść pacjent z cukrzycą typu 1?

Najlepszą dietą jest pożywienie ubogie w tłuszcze, z niską zawartością soli, oraz z niewielkimi dodatkami cukru. Powinno zawierać dużo cukrów złożonych (węglowodanów) jak na przykład te zawarte w pełnoziarnistym pieczywie czy w makaronie. Zaleca się również jedzenie dużych ilości owoców i warzyw. Tak skonstruowana dieta pozwoli kontrolować poziom cukru we krwi, ale również pozytywnie wpłynie na wyrównanie nadciśnienia tętniczego oraz podwyższonego poziomu cholesterolu. W odżywianiu należy również zwracać baczną uwagę na zjadane porcje i nie dopuszczać do przekroczenia normalnej (zdrowej) masy ciała.

Jak utrzymać prawidłowe stężenie cukru we krwi?

Chorzy na cukrzycę typu 1 przyjmują insulinę w celu utrzymania prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Wiele osób przyjmuje również tzw. krótko działającą insulinę przed posiłkiem. Każdy pacjent może dobrać dawkę insuliny w zależności od spożywanych ilości węglowodanów w pokarmie. Takie planowanie posiłków i obliczanie ilości węglowodanów pozwala w bardzo dokładny sposób utrzymać normalne lub najbardziej zbliżone do prawidłowego stężenie glukozy we krwi. Żeby zapobiec nocnemu wzrostowi poziomu cukru we krwi, wielu pacjentów z cukrzycą typu 1 przyjmuje insulinę o średnio długim czasie działania przed snem. W celu prawidłowej kontroli poziomu glukozy należy wykonać pomiar stężenia co najmniej 3 razy w ciągu dnia oraz dodatkowo przed zaśnięciem. Jeżeli stężenie glukozy okaże się za wysokie, wtedy najczęściej pacjenci przyjmują dodatkową dawkę insuliny krótko działającej.

Jakie są objawy obniżonego poziomu glukozy we krwi?

Pacjenci zażywający insulinę mogą doświadczyć również okresów obniżonego poziomu glukozy we krwi. Stan ten nazywamy hipoglikemią. Najważniejsze symptomy hipoglikemii to:

- uczucie zmęczenia (bez powodu)

- ziewanie

- niezdolność do jasnego myślenia i kojarzenia faktów

- utrata koordynacji ruchów

- pocenie się

- drgawki

- bladość skóry

Jeżeli czujemy któryś z wyżej wymienionych objawów hipoglikemii powinniśmy szybko zjeść coś słodkiego lub napić się soku owocowego albo słodkiego napoju gazowanego (niedietetycznego, np. koli).

Co jeszcze można zrobić żeby zapobiec komplikacjom w cukrzycy typu 1 ?

- utrzymywać wartości ciśnienia tętniczego poniżej 130/85 mm Hg.

- utrzymywać poziom cholesterolu poniżej 200mg

- dbać o higienę stóp sprawdzając codziennie czy nie ma śladów zakażenia (infekcji)

- raz w roku kontrolować wzrok

- dwa razy w roku kontrolować zęby i dziąsła u stomatologa.

Z cukrzycą typu 1 można prowadzić normalne życie. Wiele osób, które odnosiły sukcesy w sporcie oraz w innych dziedzinach życia, choruje na cukrzycę typu 1. Najważniejsze to prawidłowo przestrzegać zaleceń lekarskich i dbać o zdrowy stan całego naszego organizmu.

mgr farm. Beata Sokal

Cukrzyca - Część 3.

Leki stosowane w terapii cukrzycy. Insulina.

Celem leczenia cukrzycy jako choroby przewlekłej jest utrzymanie prawidłowego (fizjologicznego) poziomu glukozy we krwi. Nie można dopuścić ani do przekroczenia normy (hiperglikemii), ani też do za niskiego stężenia (hipoglikemii). Podstawowym i pierwszym krokiem na drodze skutecznej terapii i życia z cukrzycą jest dieta. Obok diety ważna jest również aktywność fizyczna, która skutecznie zapobiega powikłaniom w przebiegu tej choroby. Regularna kontrola stężenia cukru we krwi za pomocą gleukometrów również wchodzi w skład grupy czynników pozwalających zapanować nad cukrzycą. Prowadzenie dzienniczka i oznaczanie poziomu cukru we krwi jest niezbędną informacją dla lekarza prowadzącego pacjenta z cukrzycą.

Jakie leki są dostępne do leczenia cukrzycy?

Istnieje kilka grup leków zarejestrowanych i podawanych w celu utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi i stosowanych w terapii cukrzycy. Niektóre z nich zażywane są doustnie, a inne jak insulina, muszą być podawane podskórnie w formie wstrzyknięć.

Jaki lek może przepisać mi lekarz?

Pięć grup leków stosowanych w cukrzycy to leki zażywane w formie tabletek: pochodne sulfonylomocznika, biguanidy, tiazolidynodiony, inhibitory glikozydazy oraz meglitynidy. Każda z tych grup ma swoje wady i zalety, a lekarz prowadzący powinien dobrać lek indywidualnie do potrzeb danego pacjenta i zgodnie z typem objawów cukrzycowych. Pochodne sulfonylomocznika: (np.:Amaryl, Tolinase, Diabetol, Euclamin, Diaprel, Glinormax) są to najczęściej stosowane leki w cukrzycy. Swoim działaniem pomagają organizmowi wyprodukować insulinę. Są niedrogie, lecz mają kilka efektów ubocznych, m.in. powodują wzrost masy ciała i spadek stężenia jonów sodu we krwi. Mogą być zażywane samodzielnie (tylko te leki) lub razem z biguanidami i metyglinidami. Mogą być również przyjmowane łącznie z insuliną. Zdarzają się reakcje uczuleniowe na tą grupę leków.

Biguanidy: (np.: Metfomin, Metformax) mogą być przepisywane dla pacjentów z cukrzycą, którzy dodatkowo mają nadwagę. Metformina działa na zasadzie poprawy wykorzystania insuliny przez organizm. Najczęstsze objawy uboczne (niepożądane) to nudności i biegunki.

Tiazolidynodiony: (np.: Avandia, Rezulin) to leki nowsze od dwóch poprzednich grup, ale niestety powodujące dość poważne zaburzenia funkcji wątroby. Niektóre z nich zostały nawet wycofane z leczenia. Działają poprzez poprawienie odpowiedzi organizmu na działanie insuliny wytwarzanej w trzustce. Mogą być również zażywane z innymi lekami doustnymi.

Inhibitory glukozydazy: (np.: Glocubay, Glyset) działają w żołądku i jelitach powodując zwolnienie wchłaniania glukozy z pokarmów. Mogą powodować bóle przewodu pokarmowego, biegunki i rzadziej krwawienia z żołądka. Nie będą to na pewno dobre leki dla pacjentów, u których w przeszłości dochodziło do objawów ze strony przewodu pokarmowego (wrzody, krwawienia).

Meglitynidy (np.: Prandin, Novonorm) to najnowsze leki stosowane w leczeniu cukrzycy. Powinny być zażywane razem z posiłkiem. Utrzymują normalny poziom stężenia glukozy we krwi po jedzeniu. Niektóre powodują wzrost masy ciała jako efekt uboczny Kiedy powinno się przyjmować insulinę?

Wszyscy pacjenci z cukrzycą typu 1 i niektórzy z cukrzycą typu 2 powinni przyjmować insulinę w iniekcjach podskórnych. Insulina może być również aplikowana poprzez specjalne pompy insulinowe. Harmonogram podawania insuliny powinien być ustalony przez lekarza i uwzględniać pomiary stężenia glukozy we krwi. Niektórzy pacjenci przyjmują insulinę 2 razy dziennie, a inni potrzebują 3 lub 4 podań w ciągu dnia.

Rodzaje insulin:

1. Krótko działające (Insulinum Maxirapid, Insulinum Actrapid) mają początek działania już po 5-15 minutach i działają przez 2-5 godzin.

2. Średnio-długo działające (Insulinum Insulatard, Insulinum Monotard) zaczynają działać po 1-4 godzinach, a działanie trwa 12-18 godzin.

3. Długo działające (Insulinum Ultralente) działają po 1-10 godzinach i utrzymują działanie nawet do 24 godzin.

mgr farm. Beata Sokal

Zaparcia

Co to jest zaparcie?

Zaparcia są dość częstym problemem przewodu pokarmowego. Spowodowane są trudnościami w prawidłowym funkcjonowaniu jelit (szczególnie jelita grubego). Najczęściej są wynikiem zahamowania ruchów perystaltycznych (robaczkowych), lub ich spowolnieniem. Równocześnie stolec nabiera twardej konsystencji powodując trudności w defekacji (wydalaniu kału). Częstość wypróżniania się waha się w zależności od wielu czynników, od trzech razy dziennie do trzech razy w tygodniu. Obydwie wartości są normalne u zdrowego człowieka.

Co może prowadzić do zaparcia? Kiedy spożywane pokarmy trafiają do naszego przewodu pokarmowego, organizm pobiera z nich wodę i wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ustroju. W trakcie tych procesów powstaje również stolec, przesuwany wzdłuż jelit dzięki skurczom mięśni przewodu pokarmowego (ruchy robaczkowe). Wiele czynników może zmieniać ten proces. Między innymi niedostateczna ilość spożywanych płynów, brak aktywności fizycznej, niewystarczająca ilość błonnika w pokarmach, zażywanie leków, szczególnie w o działaniu przeczyszczającym. Zaparcia często towarzyszą również kobietom w ciąży.

Jak mogą być leczone zaparcia? Przede wszystkim bardzo ważna jest profilaktyka zaparć i odpowiednia dieta zapobiegająca występowaniu tych objawów. Najważniejsze zasady profilaktyczne to:

- jeść dużo błonnika,

- pić dużą ilość płynów w ciągu dnia,

- nie ignorować występujących trudności w oddawaniu stolca,

- nie zażywać zbyt często środków przeczyszczających,

- ograniczyć pokarmy bogate w tłuszcze i cukier.

Należy zgłosić się do lekarza kiedy wystąpią następujące objawy:

-ból brzucha,

- zaparcie występuje długo (np. trzy tygodnie),

- zaobserwowano krew w stolcu,

- utrata masy ciała bez znanej przyczyny.

W celu zmiękczenia stolca powinno się spożywać dużo błonnika zawartego w owocach, zbożach, warzywach i pieczywie pełnoziarnistym. Ważne jest aby stopniowo zwiększać zawartość błonnika w diecie i jednocześnie pić dużo płynów.

Czy w trakcie zaparcia można stosować leki przeczyszczające? Zwykle powinno się unikać leków przeczyszczających. Nie są one przeznaczone do stosowania przez dłuższy okres czasu. Są trzy rodzaje środków przeczyszczających:

Osmotyczne- ściągające wodę z jelit i działające bardzo szybko (do 1 godziny). W ten sposób działa siarczan magnezu (sól gorzka) dostępny w formie proszku do rozpuszczenia w wodzie.

Poślizgowe - tworzące w jelitach związki chemiczne, pochodne mydeł. Tak działa olej parafinowy i olej rycynowy. Olej rycynowy i jego siła działania zależy od sprawności trzustki (wydzielania enzymów).

Emodynowe - nazwa pochodzi od grupy związków, składników środków przeczyszczających pochodzenia roślinnego. Działanie występuje tutaj po nieco dłuższym czasie (6-7 godzin) i często leki te można zażywać na noc. Grupa ta obejmuje takie środki jak: Senes, Aloes, Kruszyna i Rzewień.

Jakie choroby mogą być przyczyną zaparć? Tego typu zaparcia nazywamy czynnościowymi, spowodowanymi chorobami systemowymi lub zmianami nowotworowymi. Choroby takie jak: cukrzyca, mocznica, niedoczynność tarczycy, stwardnienie rozsiane i porfirię mogą być przyczyną zaparć systemowych. Leki z grupy środków atropino-podobnych oraz narkotyczne leki przeciwbólowe należą do środków indukujących zaparcia polekowe.

mgr farm. Beata Sokal

Menopauza. Czego można się spodziewać kiedy w organizmie zachodzą zmiany.

Co to Jest menopauza?

Menopauza jest naturalną częścią życia każdej kobiety. Zaczyna się wtedy gdy pojawia się ostatnie krwawienie miesięczne. Dochodzi do tego w wieku, w którym jajniki produkują mniej żeńskich hormonów płciowych - estrogenów i progesteronu. Są to hormony odpowiedzialne głównie za regulację cyklu menstruacyjnego u kobiet.

Kiedy zaczyna się menopauza?

Średni wiek kobiety wkraczającej w okres menopauzy to 51 lat. Menopauza może pojawić się w wieku od 40 do 59 roku życia kobiety. Zazwyczaj kobiety przechodzą menopauzę w wieku bardzo zbliżonym do wieku menopauzalnego swoich matek.

U kobiet po zabiegu usunięcia jajników dochodzi do tzw. „menopauzy chirurgicznej” rozpoczynającej się po operacji. W przypadku usunięcia macicy, kiedy jajniki są sprawne, kobieta również przestaje miesiączkować, ale nie podlega „menopauzie chirurgicznej”.

Jeżeli kobieta przestaje miesiączkować dużo wcześniej (przed 40 rokiem życia) konieczne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych (badania krwi), w celu określenia dokładnej przyczyny zahamowania menstruacji.

Menopauza jest procesem stopniowym, trwającym niekiedy kilka lat. Zazwyczaj menopauza zostaje rozpoznana, kiedy brak miesiączki utrzymuje się dłużej niż 12 miesięcy. W tym okresie zaleca się stosowanie metod antykoncepcyjnych, jeżeli kobieta nie chce zajść w ciążę.

Jakie są objawy menopauzy?

Niektóre kobiety po prostu przestają mieć krwawienia miesięczne. Niektóre doświadczają również innych objawów charakterystycznych dla tego okresu życia. Na przykład:

Zmiany w cyklu menstruacyjnym - jest to jeden z pierwszych znaków menopauzy. Krwawienia mogą się nie pojawić w jednym z cykli, albo pojawiają się w krótszych niż dotychczas odstępach. Mogą to być również zmiany w obfitości krwawienia z dróg rodnych.

Uczucia gorąca - są to najczęstsze objawy spotykane w okresie menopauzy. Występuje uczucie podwyższonej temperatury ciała, szczególnie w okolicy głowy. Uderzenia gorąca mają charakter falowy. Często towarzyszy im złe samopoczucie i dyskomfort w przewodzie pokarmowym. Wzrasta również częstotliwość bicia serca.

Infekcje dróg moczowych - w okresie menopauzy tego typu zakażenia spotykane są dużo częściej. Częste oddawanie moczu i ból podczas oddawania moczu mogą świadczyć o infekcji dróg moczowych lub pęcherza moczowego.

Bóle głowy, pocenie się w nocy i problemy z zasypianiem to kolejne objawy towarzyszące okresowi menopauzy dodatkowo powodujące zaburzenia psychiczne. Zmęczenie, nadmierne pobudzenie nerwowe i uczucie smutku, są również konsekwencją zmian zachodzących w organizmie kobiety w okresie menopauzalnym.

Co to jest Hormonalna Terapia Zastępcza?

Jest to sposób uzupełniania brakujących hormonów w organizmie kobiety poprzez zażywanie tabletek lub przyklejanie plastrów uwalniających odpowiednie dawki estrogenów lub progestagenów. Hormonalna terapia zastępcza pomaga pozbyć się najczęstszych dolegliwości menopauzalnych i zabezpieczyć przed odległymi skutkami niedoboru hormonów.

Czy są dostępne inne metody terapii w okresie menopauzy?

Tak. Stosowane są również preparaty miejscowe w postaci kremów lub żeli. W menopauzie i jej objawach emocjonalnych stosuje się również leki przeciwdepresyjne, w mniejszych dawkach. Zaleca się również stosowanie preparatów sojowych w celu likwidowania niedogodności okresu menopauzy. Zarówno dieta sojowa jak i preparaty dostępne w aptece zawierające wyciągi sojowe są skuteczne i popularne wśród kobiet przechodzących przez ten okres swojego życia.

mgr farm. Beata Sokal

Kamienie nerkowe.

Jakie funkcje pełnią nasze nerki?

Zdrowe i prawidłowo funkcjonujące nerki wydalają z organizmu zbędne substancje oczyszczając w ten sposób krew. Substancje te wydalane są z moczem produkowanym przez nerki. Jest to parzysty narząd położony na tylnej ścianie jamy brzusznej, pozaotrzewnowo, nieco poniżej klatki piersiowej.

Co to są kamienie nerkowe?

Są to lite, twarde struktury powstające w nerkach i przypominające wyglądem małe, owalne kamyczki. Zbudowane są z produktów przemiany materii wydalanych przez nerki z moczem. Kamienie nerkowe mogą pozostawać przez dłuższy czas w nerkach lub też mogą zostać wydalone z moczem przez układ moczowy. Układ moczowy składa się z moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Jeżeli kamień ma spore rozmiary może nawet zostać zablokowany na jednym z odcinków układu moczowego. Objawem takiego zjawiska jest bardzo silny ból.

Co może spowodować powstanie kamieni nerkowych?

Istnieje szereg czynników ryzyka (zagrożenia) predysponujących do kamieni nerkowych:

- picie niewystarczających ilości płynów (szczególnie wody)

- kamienie nerkowe występowały u innego członka rodziny

- dieta bogatobiałkowa i bogatosodowa, a uboga w błonnik

- płeć męska

- wiek pomiędzy 20 a 70 rokiem życia

- unieruchomienie przez dłuższy czas

- niektóre leki

Rozróżniamy cztery typy kamieni nerkowych:

1. Kamienie wapniowe - najczęstszy rodzaj kamieni nerkowych. Wapń, który nie zostanie wykorzystany w kościach i mięśniach transportowany jest do nerek. W konsekwencji nerki wydalają z moczem nadmiar wapnia. Przez dłuższy okres czasu kryształki nadmiaru wapnia mogą formułować mniejsze i większe

2. Kamienie struwitowe - występujące raczej u kobiet. Są najczęściej konsekwencją zakażenia dróg moczowych. Zwykle w ich skład wchodzi głównie amoniak.

3. Kamienie z kwasu moczowego - powstają wtedy gdy w organizmie i w nerkach jest za dużo kwasu moczowego. Występują u osób na diecie bogatobiałkowej lub leczonych chemioterapią.

4. Kamienie cystynowe - występują rzadko i są charakterystyczne we wrodzonych defektach transport aminokwasów (cysteinuria)

Jakie są objawy kamieni nerkowych?

Przede wszystkim głównym objawem towarzyszącym kamieniom nerkowym jest intensywny ból w dolnej części pleców lub nieco z boku. Często ból przemieszcza się w dół brzucha do podbrzusza i okolic narządów płciowych. Inne objawy to:

- nudności i wymioty

- mętny i zabarwiony krwią mocz

- gorączka

- uczucie parcia na cewkę moczową

Jak można leczyć kamienie nerkowe?

Jeżeli kamienie są małe najczęściej trzeba czekać aż zostaną wydalone z moczem. Lekarz zaleca w tym czasie stosowanie leków przeciwbólowych. Jeżeli sąduże i prowadządo infekcji dróg moczowych, wtedy lekarz zaleca terapie ultradźwiękami w celu rozbicia ich na drobniejsze fragmenty. Inną metodą w przypadku dużych kamieni nerkowych jest wprowadzanie specjalnego cewnika do pęcherza moczowego i moczowodów w celu mechanicznego wyciągnięcia zalegających kamieni. Niekiedy ostatecznością jest zabieg chirurgiczny i operacja wyciągania kamieni nerkowych.

Jak zapobiegać powstawaniu kolejnych kamieni nerkowych?

Co drugi pacjent który pozbył się kamieni nerkowych może liczyć się z nawrotem choroby. Jest jednak kilka zasad minimalizujących ryzyko:

- pić codziennie dużo wody

- nie spożywać więcej niż 1.5 grama soli kuchennej na dzień -starać się unikać jedzenia mięsa więcej niż dwa razy dziennie

Niekiedy niezbędne staje się zażywanie leków zapobiegających powstawaniu kamieni nerkowych.

mgr farm. Beata Sokal

Zatrucia pokarmowe

Co to jest zatrucie pokarmowe?

Jest to schorzenie nazywane również chorobą pochodzenia pokarmowego występujące po zjedzeniu lub wypiciu pokarmów lub płynów zawierających drobnoustroje chorobotwórcze jak bakterie, wirusy lub pasożyty. Czasami zdarza się że bakterie zawarte w pokarmach produkują specyficzne toksyny, które są bezpośrednią przyczyną zatrucia pokarmowego.

Jakie są podstawowe objawy zatrucia pokarmowego?

Objawy takiego schorzenia mogą pojawić się po kilku godzinach lub kilku dniach po spożyciu lub wypiciu skażonego pokarmu. Czas ten zależy przede wszystkim od ilości spożytego jedzenia lub wypitego picia. Do najważniejszych objawów należą:

- ból brzucha, biegunka, gorączka, brak apetytu, nudności i wymioty, uczucie zmęczenia.

Zatrucie pokarmowe może dotyczyć pojedynczej osoby lub całej grupy w zależności od tego ile danej toksyny czy drobnoustroju znajdowało się w konkretnym pożywieniu.

Jakie osoby są najbardziej narażone na zatrucia pokarmowe?

Dzieci i osoby w wieku podeszłym to grupy najbardziej narażone na tego typu schorzenia. Pozostałe czynniki ryzyka to:

- choroby przewlekłe, ciąża, osłabienie układu immunologicznego w wyniku zażywania niektórych leków, częste podróże w różne rejony świata.

Jak sobie pomóc w przypadku zatrucia?

Większość zatruć jest łagodnych i objawy ustępują po kilku dniach. Przez ten czas nadrzędnym celem powinno być uniknięcie odwodnienia organizmu. Odwodnieniem nazywamy stan utraty niezbędnych składników odżywczych i mineralnych organizmu. Powinno się unikać pokarmów o stałej konsystencji w chwili kiedy dochodzi do wymiotów lub biegunki. Należy odstawić potrawy pikantne, bogate w tłuszcze lub cukier, smażone, a jeść przede wszystkim pokarmy rozdrobnione (banany, suche pieczywo), pić w miarę możliwości dużo wody. Unikać również mleka oraz kawy.

Jakie są objawy odwodnienia organizmu?

Objawami odwodnienia organizmu są:

- niewielka ilość oddawanego moczu, lub całkowity jego brak

-suchość w ustach

- senność i zmęczenie

- ból głowy

-wzmożone pragnienie

- ból głowy

- brak łzawienia podczas płaczu.

W stanie odwodnienia należy pić często niewielkie ilości wody, jeść zupy. Dzieciom podawać specjalne płyny nawadniające, tzw. ORS (Orsalit). Poważne stany odwodnienia muszą być leczone w szpitalu i wymagają nawodnienia z zastosowaniem kroplówek.

Kiedy iść do lekarza z zatruciem pokarmowym?

- gdy biegunka trwa więcej niż 3 dni

- gdy częste wymioty utrzymują się ponad 2 dni

- kiedy w stolcu pojawia się krew

- gdy w przypadku zażywania leków moczopędnych pojawia się biegunka, nudności i wymioty.

Jak unikać zatruć pokarmowych?

- myć owoce i warzywa przed spożyciem

-jeżeli używamy noża do krojenia kurczaka nie należy tym samym nożem kroić innych składników przygotowywanych bez gotowania

- nie używać przeterminowanych potraw mięsnych

- nie jeść w ciąży surowego mięsa i serów pleśniowych

- unikać w podróży niefiltrowanej wody i nieumytych owoców.

mgr farm. Beata Sokal

Antybiotyki. Kiedy pomagają, a kiedy mogą zaszkodzić.

Co to są antybiotyki?

Antybiotyki to silnie działające leki stosowane do leczenia infekcji, w tym takich, które zagrażają życiu pacjenta. Niestety antybiotyki mogą powodować również wiele efektów niepożądanych w przypadku ich nieprawidłowego zastosowania. Pacjent może uniknąć wielu działań ubocznych znając niektóre cechy i wiedząc o prawidłowych zasadach antybiotykoterapii.

Czy antybiotyki działają na wszystkie typy infekcji?

Niestety nie. Antybiotyki mogą być skuteczne i zwalczać infekcje powodowane przez bakterie, grzyby i niektóre pasożyty. Nie działają natomiast w infekcjach wirusowych. Wirusy powodują grypę, są również najczęstszą przyczyną przeziębień oraz infekcji przebiegających z zapaleniem gardła i kaszlem.

Co oznacza termin oporność bakteryjna?

Zwykle antybiotyki działają na dwa sposoby. Te mocniejsze zabijają i eliminują bakterie z organizmu, a te słabsze hamują ich wzrost i rozmnażanie. Niektóre grupy bakterii wykształciły skomplikowane mechanizmy oporności na antybiotyki, broniąc się przed ich działaniem. Tego typu oporność może polegać na przykład na zdolności bakterii do niszczenia chemicznej struktury antybiotyku przy pomocy odpowiednich enzymów produkowanych przez szczepy oporne. Najczęściej oporność bakterii na antybiotyki pojawia się bardzo szybko wtedy, gdy antybiotyki stosowane są często i w dużych dawkach. Przyczyną powstawania oporności na antybiotyki jest również często popełniany błąd pacjentów rezygnujących z kontynuacji leczenia po 2 lub 3

dniach. Krótkotrwała poprawa samopoczucia nie oznacza wtedy zazwyczaj całkowitego usunięcia bakterii z organizmu. W momencie pojawienia się w organizmie chorego bakterii opornych często istnieje konieczność leczenia szpitalnego antybiotykiem podawanym dożylnie. W niektórych zakażeniach bakteriami opornymi, farmakologia jest bezsilna i nie ma możliwości skutecznego leczenia antybiotykiem.

Jak rozsądnie podchodzić do leczenia antybiotykami?

Przede wszystkim musimy mieć świadomość, że antybiotyki nie wyleczą każdej infekcji. Nie będą skuteczne w zakażeniach wirusowych, jak grypa czy wodnisty katar. W takich przypadkach często dodatkowo powodujemy powstawanie bakterii opornych na nieprawidłowo zastosowany antybiotyk i doprowadzamy do selekcji szczepów opornych z grupy naszych fizjologicznych bakterii jelitowych.

Co jeszcze powinniśmy wiedzieć o stosowaniu antybiotyków?

Jeżeli lekarz przepisze nam antybiotyk musimy pamiętać o prawidłowym stosowaniu leku. Musimy zażyć wszystkie tabletki lub kapsułki i nigdy nie przerywać terapii wcześniej. Pozwoli to zminimalizować ryzyko, że niektóre bakterie pozostaną jeszcze w naszym organizmie. W przypadku, kiedy konkretny antybiotyk jest dla nas za drogi, zawsze możemy poprosić farmaceutę w aptece o zamianę leku na tańszy odpowiednik z zachowaniem tej samej skuteczności działania. Po zakończonej terapii, kiedy nasz organizm jest najczęściej osłabiony należy zażywać regularnie witaminy, pomagające w odbudowie nadwyrężonego układu odpornościowego.

mgr farm. Beata Sokal

Grypa A/H1N1. Kiedy podejrzewać infekcję i co robić?

Co to jest grypa H1N1?

H1N1 znana również jako „świńska grypa” to infekcja wywołana wirusem. Odmiana wirusa H1N1 zaatakowała w kwietniu bieżącego roku w Meksyku i Stanach Zjednoczonych. Początkowo nazywana była „świńską grypą”, dlatego że została zidentyfikowana jako wirus wcześniej wywołujący infekcje dróg oddechowych u świń hodowlanych w Ameryce Północnej. Kolejne testy wykazały, że wirus ten jest spokrewniony z dwoma wirusami charakterystycznymi dla świń, jednym występującym u ptaków i jednym ludzkim. Z tego powodu wirus H1N1 grypy typu A został później nazwany wirusem „supergrypy” potrafiącym infekować równocześnie kilka gatunków.

Czym się różni wirus H1N1 od grypy sezonowej?

Przede wszystkim wirus ten potrafi zakażać różne grupy ludzi w porównaniu do grypy sezonowej oraz wymaga zastosowania całkiem innej szczepionki w profilaktyce. H1N1 występuje częściej u ludzi młodych (poniżej 25 roku życia). Grypa sezonowa statystycznie dotyczy większości osób w wieku podeszłym (po 65 roku życia). Kolejną różnicą jest fakt, iż grypa H1N1 atakuje we wcześniejszych miesiącach w roku (wiosna).

Jakie są objawy grypy H1N1 ?

Objawy zaczynają się zwykle w 3-5 dniu po zakażeniu i trwają około 8 dni. Są to:

- gorączka, ból gardła, kaszel i trudności w oddychaniu, bóle mięśniowe, ból głowy, zmęczenie, wymioty i biegunka.

Kto powinien być zaszczepiony przeciwko grypie HI NI?

Grupy ryzyka to:

- kobiety w ciąży, osoby opiekujące się małymi dziećmi (młodszymi niż 6 miesięcy), osoby pracujące w służbie zdrowia, dzieci i osoby młode (6 miesięcy-24 lata), osoby z upośledzonym układem odpornościowym i chore na astmę oskrzelową.

Kiedy musimy zgłosić się do lekarza?

Niektóre objawy mogą wskazywać na początek rozwijającej się infekcji:

- trudności w oddychaniu, skrócony oddech, zmęczenie.

U dzieci objawy to:

- Niechęć do picia płynów, trudności w budzeniu się, gorączka i wysypka, pobudzenie psychoruchowe.

Lekarz może przeprowadzić szybki test w kierunku grypy typu A. Dalsze oznaczanie może zająć kilka dni, ale po pozytywnym wyniku testu można już zacząć przyjmować leki przeciwwirusowe. W Polsce stosowane są dwa leki skuteczne w grypie H1N1: oseltamiwir(Tamiflu)i rimantadyna (Rimantin).

Co robić żeby uniknąć infekcji?

- zakrywać nos i usta podczas kichania, wyrzucać zużyte chusteczki do kosza, unikać osób zakażonych, myć ręce mydłem lub środkami dezynfekcyjnymi z alkoholem, jeżeli jesteśmy chorzy odpoczywać w domu i nie wychodzić z wysoką temperaturą.

mgr farm. Beata Sokal

Katar. Jakie doustne leki bez recepty przyniosą ulgę.

Jakie doustne leki bez recepty są dostępne w polskich aptekach?

Leki w formie tabletek lub kapsułek stosowane przy katarze to preparaty zawierające chlorowodorek pseudoefedryny (Sudafed, Cirrus, Disophrol Retard, Acatar, GrippoKaps). Niektóre leki w postaci kropli do nosa również zawierają tę samą substancję, ale nie powinny być zażywane dłużej niż 3 dni, ponieważ może dojść do rozwoju uzależnienia się organizmu.

Jak działa pseudoefedryna?

Ta wchodząca w skład wielu leków substancja działa obkurczająco na śluzówkę nosa i jej naczynka krwionośne. Dzięki temu efektowi redukuje produkcję śluzu i umożliwia prawidłowy przepływ powietrza, a tym samym ułatwia oddychanie. Pomaga przy katarze, którego przyczynąjest grypa, przeziębienie, zapalenie zatok (Acatar Zatoki w tabletkach), oraz alergie.

Jakie są skutki uboczne stosowania pseudoefedryny?

Zdrowe osoby dorosłe, zażywające tego typu preparaty raz na jakiś czas, nie powinny doznawać żadnych działań niepożądanych. Niemniej jednak mogą pojawić się problemy z zasypianiem, uczucie przyspieszonego bicia serca i podwyższonego ciśnienia tętniczego oraz rzadko zmęczenie.

Kto nie powinien zażywać pseudoefedryny?

Jeżeli tabletki lub kapsułki z pseudoefedryną wywołują uczucie zmęczenia lub bezsenność, przyczyną może być picie za dużej ilości kawy (kofeiny). Nie wolno podawać preparatów zawierających pseudoefedrynę dzieciom poniżej 4 roku życia. Nie wolno również zażywać ww. leków gdy, cierpimy na nadciśnienie tętnicze oraz inne problemy zdrowotne jak: jaskra, choroby serca (choroba wieńcowa), choroby tarczycy, cukrzycę, przerost prostaty.

Czy leki zawierające pseudoefedrynę mogą reagować z innymi zażywanymi lekami?

Tak, pseudoefedryna wchodzi w interakcje z wieloma lekami. Jeżeli zażywamy takie leki jak: preparaty wziewne przy astmie, tabletki odchudzające, lub leki stosowane w nadciśnieniu musimy bezwzględnie poradzić się lekarza przed stosowaniem leków na katar. Pseudoefedryna często łączona jest w preparatach na katar z innymi środkami zmniejszającymi stan zapalny i alergiczny oraz z lekami przeciwbólowymi (Disophrol Retard, GrippoKaps). Najlepiej stosować preparaty zawierające tylko jeden składnik aktywny bez dodatkowych leków. Należy również pamiętać 0 zalecanych wskazówkach dotyczących dawkowania, dlatego że różne preparaty zawierają różne ilości pseudoefedryny. Przedawkowanie tej substancji jest bardzo groźne i w przypadku istniejących innych schorzeń serca lub naczyń może skończyć się zawałem serca lub udarem mózgu. Niektóre kapsułki zawierające duże dawki pseudoefedryny mają przedłużone działanie zażywa się tylko jedną kapsułkę dziennie.

mgr farm. Beata Sokal

Zgaga. Jak skutecznie pozbyć się dolegliwości.

Jak można zdefiniować zgagę?

Jest to uczucie pieczenia (palenia) odczuwane w dolnej części klatki piersiowej z równoczesnym uczuciem gorzkiego smaku w ustach i gardle. Zgaga powstaje najczęściej po zjedzeniu dużej porcji jedzenia lub podczas leżenia.

Co jest przyczyną powstawania zgagi?

Kiedy zjadamy pokarm, przechodzi on z jamy ustnej przez długi przewód nazywany przełykiem. Następnie dociera do żołądka przez otwartą część żołądka bezpośrednio połączoną z przełykiem (wpust żołądka). Część ta pełni funkcje bramy pozwalając na przesuwanie połkniętego jedzenia dalej do żołądka. Zazwyczaj po przejściu pokarmu „brama” taka się zamyka, ale jeżeli nie dojdzie do zamknięcia, kwas żołądkowy może wydostać się na zewnątrz i podrażnić końcową część przełyku. Zjawisko to nazywamy refluksem żołądkowo-przełykowym. Właśnie wtedy odczuwamy nieprzyjemne i palące doznania nazywane zgagą.

Co może nasilać i prowokować zgagę?

Istnieje kilkanaście czynników potęgujących i wywołujących zgagę. Najważniejsze to:

1. Palenie papierosów

2. Kawa (również bezkofeinowa)

3. Alkohol

4. Napoje gazowane

5. Owoce cytrusowe

6. Sok i przetwory pomidorowe

7. Czekolada i mięta

8. Otyłość i nadwaga

9. Cebula

10. Tłuste i pikantne jedzenie

11. Aspiryna i ibuprofen

12. Leżenie pojedzeniu.

Czy zgaga może stać się groźna?

Jeżeli objawy pojawiają się raz na jakiś czas (sporadycznie), zgaga nie powinna prowadzić do powikłań. Jeżeli natomiast występują często, może doprowadzić do stanu zapalnego przełyku. Poważne stany zapalne mogą się objawiać bólem przy przełykaniu lub krwawieniem z przewodu pokarmowego. Dochodzi również do zwężenia przełyku.

Co zrobić żeby czuć się lepiej?

Kilka zmian w stylu życia i odżywianiu może zapobiec zgadze:

1. Zjadać ostatni posiłek na minimum 2 godziny przed snem

2. Jeść dużo białka a mniej tłuszczów

3. Nie przejadać się

4. Unikać ciasnych ubrań i ciasnych pasków

5. Rzucić palenie papierosów.

Czy są leki skuteczne w zwalczaniu objawów zgagi?

Największą grupą leków dostępnych bez recepty i stosowanych najszerzej w zwalczaniu zgagi są preparaty zobojętniające (neutralizujące) kwas żołądkowy. Należą do nich różne substancje przeciwdziałające drażniącemu działaniu kwasu solnego. Zawierają najczęściej jony wapnia, magnezu i glinu. Po zażyciu dają dość szybką ulgę, ale działając na objawy, a nie na przyczynę stanu złego samopoczucia, będą skuteczne tylko na krótki czas. Niektóre preparaty dostępne w Polsce to: Maalox, Manti, Rennie, Alugastrin. Należy uważać i nie przedawkowywać tych leków, ponieważ prowadzą do biegunek (te zawierające magnez) lub do zaparć (zawierające glin). Istnieje również grupa leków na receptę skutecznych w zwalczaniu zgagi. Jednym z nich jest ranitydyna (Ranigast). Inne to omeprazol lub metoklopramid.

mgr farm. Beata Sokal

Stosowanie leków bez recepty przez kobiety w ciąży i karmiące. Co powinny wiedzieć kobiety o lekach?

Często na samym początku kobieta może jeszcze nie wiedzieć że jest w ciąży. Między drugim a ósmym tygodniem po zapłodnieniu rozwijają się najważniejsze narządy wewnętrzne płodu i jest to okres również największego narażenia na działanie leków. Dlatego ważne jest właściwe postępowanie i zażywanie leków z uwzględnieniem ewentualnej ciąży. W przypadku kobiet zażywających leki przewlekle moment zajścia w ciążę musi być bezwzględnie skonsultowany z lekarzem prowadzącym. Może pojawić się konieczność zamiany leku na bezpieczniejszy iub zmniejszenie dawek innych preparatów.

Oto kilka porad, dzięki którym można ustrzec się ryzyka powikłań polekowych u kobiet ciężarnych i karmiących:

W przypadku kobiet w ciąży:

1. Zawsze trzeba porozmawiać z lekarzem i poinformować go o zażywanych lekach w okresie planowania ciąży.

2. Należy unikać wszystkich leków (jeżeli nie są konieczne) w pierwszych trzech miesiącach ciąży.

3. Paracetamol (Panadol, Apap, Codipar) jest jedynym lekiem uznanym za bezpieczny zażywany w przypadku bólu lub gorączki.

4. Unikać kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). Może powodować uszkodzenia płodu i wady wrodzone.

5. Unikać również innych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, naproksen), szczególnie w trzecim trymestrze. Mogą one spowodować wady serca u noworodka i opóźniać poród.

6. Nie zażywać leków na kaszel, przeciwbiegunkowych i przeczyszczających.

7. Unikać wszystkich leków o silnym działaniu lub o przedłużonym uwalnianiu.

8. Nie stosować leków złożonych przeznaczonych do leczenia kilku schorzeń lub objawów równocześnie.

Kobiety, które nie otrzymują (w diecie) dostatecznej ilości kwasu foliowego w okresie ciąży są bardziej narażone na urodzenie dziecka z wadą mózgu i rdzenia kręgowego. Uszkodzenia te zachodzą w pierwszym okresie ciąży (pierwszy trymestr). Dlatego też bardzo ważne jest zażywanie codziennie 0.4mg kwasu foliowego w celu uzupełnienia ewentualnych niedoborów. Dawka taka wchodzi w skład dostępnych i popularnych preparatów witaminowych dla kobiet w ciąży i można je kupić bez recepty w aptece (Materna, Feminatal, Prenatal).

W przypadku kobiet karmiących:

1. Zażywać leki doustne zaraz po zakończonym karmieniu dziecka, lub przed jego dłuższym snem, co pozwoli na wydalenie ewentualnych toksycznych metabolitów.

2. Paracetamol i ibuprofen są bezpieczne i mogą być stosowane do doraźnego leczenia bólu lub gorączki (jednorazowe zażycie).

3. Unikać kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), która może powodować krwawienia i wysypki skórne u karmionego dziecka.

4. Ograniczać przewlekłe stosowanie leków przeciwhistaminowych (na alergie, przeziębienie, katar i uczulenia skórne). Mogą one powodować wiele działań neurologicznych (zaburzenia snu, nadmierne pobudzenie, zaburzenia oddychania) u dziecka.

5. Należy uważnie obserwować wszystkie „dziwne” zachowania dziecka karmionego i kojarzyć je z ewentualnymi działaniami stosowanych leków podczas karmienia.

mgr farm. Beata Sokal

Alergiczne zapalenie spojówek. Jak zapobiegać i leczyć.

Co powoduje alergiczne zapalenie spojówek?

Spojówka to przezroczysta i cienka błona osłaniająca gałkę oczną i wyściełająca tylną część powiek. W przypadku jakiegokolwiek podrażnienia tej błony, oczy robią się czerwone i obrzęknięte. Można również odczuwać świąd, pieczenie oraz łzawienie. Stan ten nazywany jest zapaleniem spojówki oka. Nie jest to dolegliwość zakaźna. Schorzenie ma charakter alergiczny, a najczęstszymi przyczynami są:

1. pyłki drzew i traw

2. kontakt ze skórą i wydzieliną (ślina) zwierząt

3. perfumy i kosmetyki do pielęgnacji ciała

4. leki stosowane na skórę

5. skażenie powietrza

6. dym tytoniowy

7. soczewki kontaktowe

8. zakażenia bakteryjne i wirusowe.

Czy zapalenie spojówek może uszkodzić wzrok?

Na szczęście nie. Mimo tego, że schorzenie to ma objawy podrażnienia i dyskomfortu w okolicy narządu wzroku, bardzo rzadko prowadzi do zaburzeń widzenia.

Co należy robić żeby zapobiegać zapaleniu spojówki oka?

Najważniejszą rzeczą jest zidentyfikowanie konkretnego alergenu, który wywołał u nas objawy zapalenia spojówek. Na przykład, jeżeli będą to pyłki roślin, należy ograniczyć spacery i wychodzenie z domu w okresach maksymalnego procesu pylenia tych roślin. Informacje o stężeniu pyłków poszczególnych drzew i traw podawane są obecnie podczas prognozy pogody. Powinniśmy również rzadziej otwierać okna w domu, a w miarę możliwości używać klimatyzacji.

Jak leczy się zapalenie spojówek?

Kilka typów kropli ocznych jest dostępnych w polskich aptekach i stosowanych w celu łagodzenia objawów alergii. Substancje, które są składnikami aktywnymi takich kropli to głównie leki przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Niektóre zawierają po kilka składników równocześnie. Silniej działające leki dostępne są jedynie na receptę lekarską. Z grupy leków stosowanych doustnie w formie tabletek lub kapsułek najczęściej polecane w aptekach to leki przeciwhistaminowe (Loratadyna, Allertec, Zyrtec).

Czy leki wywołują działania uboczne?

Niektóre krople oczne mogą spowodować uczucie pieczenia i dyskomfortu przy pierwszym zakropieniu. Leki doustne mogą natomiast wywoływać inne działania niepożądane w obrębie całego organizmu (senność, uczucie zmęczenia, zaburzenia pracy serca), dlatego zawsze przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Jak jeszcze można pomóc w zapaleniu spojówek?

Czasami pomocny jest nawet zimny okład na powieki, który zmniejszy obrzęk i świąd. Trzeba jedynie pamiętać o czystości takiego okładu w celu uniknięcia infekcji oka. Wielu producentów leków oferuje również tzw. „sztuczne łzy” wytwarzane na bazie łagodzących i neutralnych dla oka substancji. Krople lub żele nawilżające tego typu dostępne są w aptekach bez recepty (Artelac, Berberil, Oculotect, Biolan). Ważnym zaleceniem jest również wstrzymywanie się z zakładaniem soczewek kontaktowych, ponieważ mogą one znacznie pogorszyć stan zapalny w okolicy oczu.

mgr farm. Beata Sokal

Wakacje i leki. Jak samemu skompletować apteczkę podróżną?

Jakie dolegliwości należy brać pod uwagę podczas wakacji?

Wyjeżdżając na wakacyjną podróż musimy zawsze pomyśleć o podręcznej apteczce zawierającej wszystkie leki i materiały medyczne niezbędne przy nagłych sytuacjach zagrożenia zdrowia lub nawet życia. Oczywiście zawartość takiego zestawu będzie zależała od tego gdzie się wybieramy, na jak długo i oczywiście czy podróżują z nami dzieci. Składniki apteczki podróżnej muszą być dobrane w taki sposób żeby pomogły w każdej niewielkiej przypadłości bez względu gdzie się znajdujemy. Najczęstsze przypadłości to oparzenia słoneczne, ugryzienia owadów (najgroźniejsze ukąszenia osy lub pszczoły) i reakcje alergiczne oraz upadki, zwichnięcia, zadrapania i często spotykane biegunki w przebiegu zatrucia pokarmowego.

Co powinno się znaleźć w apteczce w podróży?

Poniżej wymienione zostały najważniejsze składniki apteczki podróżnej w zależności od rodzaju dolegliwości na wakacjach:

ŚRODKI OPATRUNKOWE (zwichnięcia, otarcia, pęcherza na stopach, zadrapania i skaleczenia):

1. zestaw plastrów wodoodpornych (hipoalergicznych) - najlepiej różne kształty, minimum 12 sztuk w zestawie,

2. kompresy jałowe 2 sztuki rozmiaru 7,5x7,5cm oraz 2 sztuki 10x10 cm,

3. gaza jałowa Im21 sztuka,

4. bandaże dwóch różnych szerokości (małe i duże) 2 sztuki,

5. płatki do przemywania oczu i 5 ampułek soli fizjologicznej,

6. bandaż elastyczny średni 1 sztuka,

7. plaster bez opatrunku na rolce hipoalergiczny 1 sztuka,

8. saszetki „Leko” do dezynfekcji skaleczeń i zadrapań 6 sztuk,

9. woda utleniona do przemywania skaleczeń 1 sztuka,

10. maść Arcalen na stłuczenia i Altacet w żelu na obrzęknięte miejsca po 1 sztuce,

11. maść z antybiotykiem (np.Tribiotic w saszetkach) 1 sztuka.

ŚRODKI I LEKI OBJAWOWE (gorączka, biegunka, uczulenia I Inne reakcje alergiczne):

1. paracetamol (Panadol, Apap) i aspiryna (Aspirin Bayer, Polopiryna S) lub ibuprofen (MIG, Nurofen) w tabletkach; paracetamol w zawiesinie będzie dodatkowo konieczny jeżeli zabieramy ze sobą małe dzieci (Panadol),

2. środki przeciwhistaminowe w przypadku ukąszenia przez owady lub alergii na rośliny i wodę; najczęściej stosowane: Zyrtec, Amertil, Loratadyna, Ciaritine w tabletkach doustnych,

3. miejscowe środki antyalergiczne w postaci żelu, np. Fenistil, Entil, Ulganoi,

4. leki przeciwbiegunkowe: Stoperan, Laremid i Smecta w saszetkach do rozpuszczenia (dzieci); w przypadku wystąpienia biegunki u dzieci należy również bezwzględnie zaopatrzyć się w doustne roztwory uzupełniające (Orsalit, Hydroneacitron),

5. preparat łagodzący skutki nadmiernego opalania. Najlepszymi środkami są te zawierające łagodzący pantenol i wyciągi z rumianku (Panthenol mleczko lub pianka).

6. zasypki lub kremy łagodzące otarcia butów i odzieży (Alantan, Bepanthen) zawierające substancję przeciwzapalnąalantoinę.

ŚRODKI PROFILAKTYCZNE (zapobiegawcze):

1. tabletki stosowane w chorobie lokomocyjnej (Aviomarin, tabletki do ssania z imbirem - Lokomotiv, Aviosan junior) szczególnie dla dzieci,

2. rajstopy przeciwżylakowe przydługich lotach samolotem,

3. środki odstraszające owady (Bros, Off, Antisol); najlepsze to preparaty w żelu do smarowania na odkryte części ciała,

4. kremy i mleczka z wysokimi filtrami UV. Dzieci do lat 3 nie mogą się opalać.

Poza wszystkimi wyżej wymienionymi składnikami musimy oczywiście pamiętać o zapasie naszych stałych leków na receptę w zależności na jak długo wyjeżdżamy. W apteczce podróżnej nie powinno również zabraknąć małych nożyczek, pęsety i termometru.

mgr farm. Beata Sokal

Wyprysk kontaktowy, czyli egzema skórna?

Co to Jest egzema?

Terminem egzema określane są różne stany chorobowe skóry przebiegające z charakterystycznymi objawami zbliżonymi do wysypki skórnej. Najczęstszą postacią egzemy jest atopowe zapalenie skóry, które jest reakcją alergiczną. Główne objawy egzemy skórnej to swędzenie, zaczerwienienie i stan zapalny skóry. Schorzenie to dotyczy zarówno dzieci jak i osób dorosłych. Mimo, źe przyczyna egzemy nie została ostatecznie poznana i zbadana, to wiemy na pewno, że nie jest to choroba zakaźna. Jest to choroba, którą trudno całkowicie wyleczyć, ale stosując leki i przede wszystkim eliminując czynniki drażniące, jesteśmy w stanie zniwelować do zera jej objawy.

Jakie są najczęstsze czynniki wywołujące egzemę?

1. leki: antybiotyki, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (aspiryna) oraz leki z grupy tzw. „fotouczulaczy”,

2. metale ciężkie: chrom, nikiel, złoto, srebro,

3. gumy i wyroby gumowe,

4. terpentyna,

5. odzież: wełna,

6. pokarm: jajka, piwo, wino, mleko, owoce morza,

7. drobnoustroje: bakterie, grzyby.

Jak eliminować czynniki drażniące?

Niektóre środki chemiczne, które stosujemy na co dzień w domu i w pracy są częstymi czynnikami drażniącymi prowadzącymi do indukcji egzemy skórnej, środki myjące, czyszczące, a nawet niektóre mydła do rąk powodują pojawienie się objawów charakterystycznych dla egzemy. Prowadzi to zazwyczaj do zadrapania miejsc zapalnych i rozszerzania się zmian wypryskowych. Najważniejsze zalecenia to:

1. Należy używać rękawiczek wtedy, gdy nasze ręce kontaktują się ze środkami myjącymi czy piorącymi. Duże znaczenie dla osób podatnych na występowanie egzem na rękach ma noszenie rękawiczek w zimie, w czasie mrozu.

2. Unikać produktów z wełny i sztucznych tkanin, które mogą w dużym stopniu drażnić skórę i nasilać wypryski skórne.

3. Stosować kremy nawilżające do skóry rąk i całego ciała codziennie, a szczególnie w zimie. Zapobiega to przede wszystkim pękaniu skóry i powstawaniu zakażeń bakteryjnych i grzybiczych.

4. Unikać przepocenia i gorącego powietrza, na które narażona zostaje skóra.

5. Unikać sytuacji stresowych. Zdenerwowanie i życie w środowisku stresogennym nasila objawy egzemy skórnej.

Jakie leki można stosować w egzemach?

Należy podkreślić, że stan chorobowy jakim jest egzema lub podejrzenie o taki, zawsze wymaga konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu lub z dermatologiem. Są dostępne grupy leków stosowane z dużym powodzeniem w terapii wyprysku kontaktowego, a większość z nich to leki wydawane na receptę lekarską. W nagłych przypadkach można stosować środki dostępne bez recepty z grupy leków przeciwhistaminowych w celu łagodzenia niektórych objawów (swędzenie) i lepszej tolerancji stanu zapalnego. W tym celu można doraźnie zastosować Zyrtec, Allertec, czy Loratadynę. Bezwzględnym sposobem na niwelowanie objawów tej dolegliwości jest prawidłowa higiena, nawilżanie skóry oraz unikanie substancji prowokujących zmiany skórne. W aptekach dostępne są osobne linie kosmetyków (La Roche, Iwostin, Bioderma, Eris Pharmaceris, SVR, Emolium, Atoperal, Oceanie Oillan) skierowane wyłącznie dla osób cierpiących na egzemę skórną. Przy całodziennej pielęgnacji skóry, szczególnie u dzieci, możemy uzyskać bardzo dobre rezultaty stosując kosmetyki łagodzące bez konieczności podawania leków doustnych.

mgr farm. Beata Sokal

Leki uczulające na słońce. Kiedy unikać opalania po lekach.

Co to jest działanie fotouczulające?

Jest to stan zapalny skóry indukowany promieniami UV i substancją chemiczną będącą składnikiem aktywnym np. leku. Najczęściej powstaje zaczerwienienie (rumień) skóry wyglądające podobnie jak poparzenie słoneczne. Dodatkowo tego typu reakcje możemy podzielić na fototoksyczne i fotoalergiczne. Dużo częściej spotykane są fototoksyczne.

Jaka Jest różnica między reakcja fototoksyczna a fotoalerglczną?

W reakcji fototoksycznej lek zostaje zaktywowany działaniem promieni słonecznych i uszkadza skórę jako toksyna. Reakcja ta jest szybka i ostra. Zazwyczaj początek pojawia się w ciągu 24 godzin. Miejsca ochronione przed słońcem również mogą zostać objęte tą reakcją. Promieniowanie UVAjest najczęściej związane z tego typu odpowiedzią organizmu na słońce. Objawy zanikają po odstawieniu leku (przerwaniu zażywania), nawet jeżeli ponownie wystawimy skórę na słońce.

Reakcja fotoalergiczna polega na tym, że promienie UV zmieniają w taki sposób cząsteczkę leku, że ta staje się antygenem (alergenem). Układ immunologiczny rozpoczyna wtedy reakcję obronną i dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i obrzęku. Jest to stan przypominający egzemę

1 trwa długo (charakter przewlekły). Zazwyczaj pierwsze symptomy pojawiają się po około

2 dniach. Tutaj najczęściej prowadzą do takiej reakcji leki stosowane na skórę (miejscowo).

Jak dzielimy promieniowanie słoneczne?

Promieniowanie ultrafioletowe dociera do nas w formie niewidzialnych wiązek energii.

Wyróżniamy trzy typy promieniowania ultrafioletowego:

1. ultrafiolet A (U VA),

2. ultrafiolet B (UVB),

3. ultrafiolet C (UVC).

Jedynie promienie UVAi UVB docierają do ziemi. UVC zostaje zatrzymany na poziomie górnej warstwy atmosfery ziemi.

Najczęściej spotykane leld wywołujące objawy nadwrażliwości słonecznej:

1. Antybiotyki: chinoiony (ciprofloksacyna-Cipronex; tetracykliny-Doksycyklina; sulfonamidy-Biseptol, Bactrim).

2. Leki przedwtilstamlnowe: difenhydramina-Betadrin.

3. Leki nasercowe: amiodaron-Cordarone; chinidyna; diltiazem-Dilzem.

4. Leki moczopędne: furosemid; hydrochlorotiazyd.

5. Leki przeciwcukrzycowe: chlorpropamid.

6. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: naproksen, piroksykam, celekoksyb-Celebrex.

7. Leki przedwtrądzikowe: izotretynoina-lzotek, Tretinex, lsotrex.

8. Leki psychotropowe: chloropromazyna-Fenactil, przeciwdepresyjne: imipramina.

9. Leki przecłwnowotworowe: fluorouracyl, winblastyna, dakarbazyna.

10. Środki dezynfekujące: chlorheksydyna, dapson, heksachlorofen.

mgr farm. Beata Sokal

Leki i alkohol. Groźne reakcje poalkoholowe.

Kiedy zażywamy różne grupy leków bardzo duże znaczenie mają tzw. interakcje czyli współdziałanie tych preparatów i naszej codziennej diety prowadzące w konsekwencji do zmiany efektu działania leków. Wiele jest przykładów, w których pokarm i jego składniki interferują z lekami, natomiast największe chyba znaczenie ma interakcja leków z alkoholem.

Alkohol może współdziałać z lekami na kilka sposobów:

- może konkurować z lekiem o miejsce docelowego działania leku

- potęguje działanie leków psychotropowych (działających na mózg)

- niektóre leki mogą potęgować efekt działania samego alkoholu.

W ulotkach leków bardzo często można przeczytać o podobnych reakcjach z alkoholem, natomiast rzadko spotkamy dokładne wyjaśnienie spodziewanego efekty po wypiciu alkoholu. Jedną z najczęstszych reakcji poalkoholowych jest tzw. reakcja disuifiramopodobna spotykana przy połączeniu niektórych leków z alkoholem. Polega ona na tym, że po spożyciu alkoholu w przypadku kiedy zażywamy jakiś lek dojdzie do zahamowania metabolizmu (przemian) alkoholu. Krótko mówiąc, alkohol nie będzie wydalany z organizmu a jego toksyczne produkty metabolizmu będą miały wyższe stężenie. W tkankach gromadzi się wówczas toksyczny aldehyd octowy prowadzący do szeregu objawów, takich jak:

1. nudności i wymioty,

2. silne rozszerzenie naczyń krwionośnych (głównie skórnych),

3. spadek ciśnienia krwi,

4. pocenie się,

5. objawy psychotyczne (zaburzenia lękowe).

Leki, które wywołują reakcję disulfiramopodobną to: głównie antybiotyki z grupy cefalosporyn (cefamandol, cefoperazon, cefoksytyna), a ponadto metronidazol (przeciwpasożytniczy),

nitrofurantoina (przeciwbakteryjny w zakażeniach układu moczowego), oraz ketokonazol i gryzeofulwina (przeciwgrzybicze).

Jeżeli chodzi o sumowanie się działania alkoholu z lekami to należy brać pod uwagę fakt, że alkohol należy do substancji wywołujących depresję i wszystkie leki o podobnych działaniach niepożądanych mogą ten efekt jeszcze pogłębiać. Podobne reakcje obserwujemy po podaniu razem alkoholu z: lekami przeciwlękowymi (benzodiazepinami) jak: oxazepam czy diazepam (Relanium) lub lekami z grupy tzw. barbituranów (Luminal, Gardenal). Alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej oraz potęguje działanie leków uszkadzających wątrobę np. paracetamolu. Podanie paracetamolu po wielokrotnym spożywaniu alkoholu obniża dawkę śmiertelna tego leku. Efekt niekorzystny na wątrobę obserwujemy również podczas zażywania witaminy A i równoczesnym piciu alkoholu.

Bardzo ważną grupą leków wykazujących silne interakcje z alkoholem jest grupa leków stosowanych ogólnie w schorzeniach układu krążenia. Leki takie jak: nasercowe (niewydolność serca) azotany (nitraty stosowane w chorobie wieńcowej), leki stosowane w nadciśnieniu, czy leki przeciwzakrzepowe reagują z alkoholem przede wszystkim zmieniając Stern naczyń krwionośnych. Zwiększają ryzyko zaburzeń krążenia obwodowego i obniżają skuteczność leków przeciwzakrzepowych stosowanych u osób z ryzykiem zawału serca.

Do metod zapobiegania i zmniejszania występowania ww.

interakcji zaliczamy:

1. popijanie leków czystą wodą,

2. zażywanie leków 1 -2h przed lub 2h po posiłku,

3. nie zażywanie leków równocześnie z alkoholem.

mgr farm. Beata Sokal

Mononukleoza.

Co to jest mononukleoza i jakie są objawy?

Mononukleoza to infekqa wywołana przez wirusy Epstein-Barr. Inne nazwy zwyczajowe tej choroby to: angina monocytowa, gorączka gruczołowa lub choroba pocałunków.

Podstawowe symptomy mononukieozyto:

1. Wysoka gorączka.

2. Ból gardła.

3. Uczucie zmęczenia.

4. Słabość mięśniowa.

5. Utrata apetytu.

6. Powiększone węzły chłonne.

7. Nocne poty.

Objawy u małych dzieci są z reguły łagodne, natomiast u osób dorosłych i starszych objawy są poważne i często długotrwałe.

Jak dochodzi do zakażenia?

Wirusy powodujące mononukieozę nie są tak łatwo przenoszone jak inne powszechnie obecne wirusy (grypy). Wirus ten można znaleźć w ślinie i śluzie. Dlatego też do zakażenia może dojść poprzez pocałunek. Mimo tego chorobą można się zarazić również podczas ekspozycji na kaszel osoby chorej lub inny kontakt ze śliną (używanie tych samych szklanek czy sztućców). Objawy mononukieozy najczęściej pojawiają się 4-6 tygodni po kontakcie z osobązarażoną. Ludzie przechodzątę chorobę zazwyczaj raz wżyciu, a grupą najbardziej naraźonąjestwiek 15-35 lat. Przy diagnozowaniu choroby lekarz przeprowadza wywiad i zleca niektóre badania laboratoryjne krwi.

Czy mononukleoza prowadzi do powikłań?

Czasami tak. Najczęstszym powikłaniem tej choroby jest powiększona śledziona. Śledziona jest narządem odpowiedzialnym za filtrację krwi. W niektórych przypadkach ciężkiej mononukieozy może dojść nawet do pęknięcia śledziony. Objawem tego zjawiska jest silny, ostry ból w lewej części nadbrzusza i zaburzenia widzenia.

Czy mononukieozę można wyleczyć?

Nie. Nie ma specyficznej terapii przeciwko wirusom Epstein-Barr, natomiast mogą one samoistnie zostać usunięte przez nasz organizm. Objawy utrzymują się zazwyczaj 4 tygodnie.

Jedynym postępowaniem leczniczym jest łagodzenie objawów choroby czyli:

1. Odpoczynek. Sen pozwala organizmowi zwalczyć infekcję.

2. Picie dużych ilości płynów. Zapobiegało odwodnieniu.

3. Przy bólu gardła zażywanie środków łagodzących ból i płukanie gardła.

4. W celu zwalczania bólu i gorączki można zażywać paracetamol (Codipar, Panadoi, Apap) lub ibuprofen (Ibum, Nurofen, Ibuprom). Należy pamiętać, że nie wolno kategorycznie podawać aspiryny (kwasu acetylosalicylowego) dzieciom, które często są chore na mononukieozę. Aspiryna może prowadzić do śmiertelnego w konsekwencji zespołu Reya.

Antybiotyki nie są skutecznymi lekami w przypadku mononukieozy. Jedynym wskazaniem i zaleceniem lekarskim jest współistniejąca z mononukleozą infekcja bakteryjna. Wtedy należy zażywać antybiotyk według wskazówek lekarza.

W trakcie infekcji najważniejszy jest oszczędny tryb życia. Nie wolno uprawiać sportu ani fizycznie obciążać organizmu. Każde obciążenie dodatkowo stwarza zagrożenie powikłaniami po mononukleozie. Jest to również istotne w okresie rekonwalescencji po chorobie (3-4 tygodni).

mgr farm. Beata Sokal

Zapalenie trzustki

Jakie funkcje pełni trzustka w naszym organizmie?

Trzustka to narząd położony w górnej części jamy brzusznej, przypominający kształtem gruszkę. Jej funkcja polega na produkcji hormonów regulujących poziom glukozy we krwi, czyli głównie insuliny, oraz syntezie enzymów trawiennych wchodzących w skład tzw. soku trzustkowego. Zapalenie trzustki może zniszczyć nieodwracalnie narząd, ale obecnie są skuteczne leki pozwalające na kontrolowanie tej choroby i zwalczanie bólu trzustki.

Jakie są przyczyny choroby?

Jest wiele czynników mogących doprowadzić do zapalenia trzustki. Najczęstszym jest jednak nadużywanie alkoholu. Inne przyczyny to:

1. palenie tytoniu,

2. kamienie żółciowe w pęcherzyku żółciowym,

3. niektóre leki,

4. wysoki poziom trójglicerydów,

5. wysoki poziom wapnia we krwi,

6. rak trzustki,

7. operacje na jamie brzusznej,

8. rodzinne występowanie zapalenia trzustki.

Jakie są objawy zapalenia trzustki?

Symptomy ostrego zapalenia trzustki to przede wszystkim:

1. ból brzucha promieniujący w stronę pieców, nasilający się podczas jedzenia,

2. nudności,

3. wymioty,

4. gorączka,

5. przyspieszony rytm serca.

Chorzy z przewlekłym zapaleniem trzustki odczuwają również przewlekły ból brzucha i nudności. Mogą wtedy również towarzyszyć im inne objawy chorobowe:

1. wysoki poziom glukozy we krwi,

2. utrata masy ciała,

3. biegunki,

4. żółte zabarwienie skóry i oczu.

Jak diagnozują się zapalania trzustki?

Lekarz może zalecić badania krwi i próbek kału. Potrzebne może być również badanie USG jamy brzusznej. Inne badania obrazowe służące do diagnostyki tego schorzenia to badanie rezonansem magnetycznym (MRI) i tomografią komputerową (CT).

Ha czym polega leczenia zapalenia trzustki?

W przypadku ostrego zapalenia trzustki konieczne może być pozostanie w szpitalu na parę dni i przyjmowanie dożylnych płynów (elektrolitów), antybiotyków i leków przeciwbólowych. Przede wszystkim jednak ważny jest „odpoczynek” dla trzustki i ostra dieta bez jedzenia i picia na początku terapii. W przewlekłym zapaleniu leczenie to dieta niskotłuszczowa, środki przeciwbólowe, oraz podawanie insuliny w celu utrzymania prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Podawane muszą być również tabletki zawierające podstawowe enzymy trzustkowe pomocne w procesie trawienia. Osoby chore nie mogą spożywać alkoholu ani palić papierosów. W cięższych przypadkach choroby może być konieczny zabieg chirurgiczny. Objawy choroby mogą zanikać same i niestety powracać w późniejszym czasie. Dodatkowo obserwuje się objawy psychiczne w postaci obniżonego nastroju i stanów depresyjnych.

mgr farm. Beata Sokal

Melatonina

Co to jest melatonina?

Melatonina to hormon produkowany przez strukturę mózgu zwaną szyszynką (gruczoł). Melatonina uczestniczy w przekazywaniu z mózgu sygnałów o porze dnia. Pomaga organizmowi rozpoznać kiedy jest czas snu, a kiedy może się obudzić. Zawiaduje swojego rodzaju zegarem biologicznym regulującym okoiodobowy rytm snu i czuwania. Jej synteza przerywana jest przez światło, dlatego też zaświecenie światła w nocy może spowodować trudności w ponownym zaśnięciu. Wraz z wiekiem dochodzi do zwapnienia szyszynki i stężenie melatoniny w organizmie maleje. Osoby starsze mają w związku z tym najczęściej problemy z bezsennością. W aptekach można kupić preparaty bez recepty zawierające dodatkowe dawki melatoniny i przynoszące ulgę w trudnościach w zasypianiu. Dostępne są dwa rodzaje melatoniny: naturalna i syntetyczna. Naturalna otrzymywana jest z szyszynek zwierząt i może zawierać zanieczyszczenia w postaci bakterii lub wirusów. Dlatego nie jest zalecana jako uzupełnienie braków w organizmie. Syntetyczna melatonina pozbawiona jest tego ryzyka i może być zażywana jako suplement diety.

W Jakich dolegliwościach mole być zażywana melatonina?

Przede wszystkim pomaga w bezsenności i trudnościach w zasypianiu lub przerywaniu snu. Może być również pomocna podczas dalekich podróży (samolotowych) i przemieszczania się pomiędzy różnymi strefami czasowymi (profilaktyka zjawiska „jet lag”). Są również najnowsze doniesienia naukowe o korzystnym wpływie melatoniny naogólne samopoczucie i poprawę funkcjonowania układu odpornościowego.

Czy melatonina ma działania uboczne?

Osoby zażywające regularnie preparaty z melatoniną skarżą się czasami na nadmierną senność i rzadko ból głowy (uczucie „ciężkiej głowy”). Trwają dalsze badania nad ustaleniem efektu długoterminowego melatoniny i jej bezpieczeństwa w połączeniu z innymi lekami stosowanymi przewlekle.

Jakie Jest prawidłowe dawkowanie melatoniny?

Proponowane dawki melatoniny to zakres od 0,5 do 3mg podawane na 1 godzinę przed snem. Pełne działanie melatonina wykazuje po upływie około dwóch tygodni od rozpoczęcia kuracji. Osoby pracujące w systemie zmianowym powinni przyjmować nieco większą dawkę (powyżej 1 mg) po pracy nocnej.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania melatoniny?

Najważniejszym przeciwwskazaniem jest okres ciąży i karmienia piersią oraz choroby nowotworowe układu krwiotwórczego. Inne przeciwwskazania to niektóre schorzenia psychiczne (melatonina działa w ośrodkowym układzie nerwowym) i choroby przebiegające z autoagresją, czyli reumatoidalne zapalenie stawów lub wrzód ziejące zapalenie jelita (nie powinno się stosować łącznie leków z grupy glikokortykosteroidów, przeciwzapalnych).

W aptekach dostępne są również preparaty złożone zawierające melatoninę i niektóre witaminy (np. witaminę B6).

mgr farm. Beata Sokal

Szczepienie przeciwko grypie. Profilaktyka grypy.

Co to Jest grypa?

Jest to infekcja wirusowa obejmująca nos, krtań oraz płuca. Każdego roku zapada na nią około 10-20% społeczeństwa. Grypę charakteryzują następujące objawy: gorączka, katar, ból gardła i kaszel. Większość chorych czuje się lepiej już po 2-3 dniach, u niektórych jednak łagodne dolegliwości mogą przeobrazić się w ciężkie powikłania pogrypowe (zapalenie oskrzeli, płuc, zatok, ucha, zaostrzenie już istniejących chorób układu krążenia lub oddechowego), prowadzące niekiedy do śmierci. Szczepionka przeciwko grypie jest jedyną skuteczną metodą zapobiegania tego typu konsekwencjom.

Kto należy do tzw. grup ryzyka infekcją grypy?

Wymienione niżej grupy osób są zaliczane do grup podatnych na komplikacje pogrypowe:

1. Dzieci od 6 miesięcy do 19 lat

2. Dorośli powyżej 50 roku życia

3. Kobiety w ciąży lub planujące ciążę w okresie sezonu grypowego

4. Pacjenci leczeni na choroby przewlekłe w domu

5. Pracownicy ochrony zdrowia mający bezpośredni kontakt z chorymi.

lak zapobiegać Infekcji?

Najlepszym sposobem profilaktyki jest szczepienie przeciwko grypie. Osoby planujące szczepienie powinny to zrobić zaraz jak tylko pojawi się na rynku szczepionka przeznaczona na bieżący sezon. Szczepionki działają poprzez uwrażliwianie układu odpornościowego na konkretny typ i rodzaj wirusa grypy. Organizm produkuje przeciwciała przeciwko wirusom w celu zabezpieczenia przed szerzeniem się infekcji w organizmie. Szczepionka zawiera dezaktywowane (uśmiercone) wirusy grypy. Kolejnym sposobem zapobiegania infekcji w okresie narażenia jest częstsze niż zwykle mycie rąk, zdrowe odżywianie się, ćwiczenia fizyczne oraz regularny sen. Niektóre osoby zaszczepione nadal mogą zachorować na grypę, jednakże o mniejszym nasileniu objawów w porównaniu do chorych niezaszczepionych. Szczepienia zalecane są szczególnie osobom, które ciężko przechodzą wszelkie .infekcje grypopodobne”.

Kto nie powinien się szczepić?

Zawsze przed decyzją o zaszczepieniu musi być wykonane badanie lekarskie kwalifikujące daną osobę do podania szczepionki. Poniżej wymieniono kilka grup, które szczególnie powinny pamiętać o wizycie u lekarza przed szczepieniem:

1. Osoby, które miały w przeszłości reakcje alergiczne na szczepionki

2. Pacjenci uczuleni na jajka

3. Dzieci młodsze niż 6 miesięcy

4.0soby w ostrej fazie przeziębienia z gorączką powinny poczekać do momentu kiedy objawy ustąpią.

Czy można zachorować na grypę mimo wcześniejszego szczepienia?

Tak. Szczepionka nie zabezpiecza w 100%. Każdego roku szczepionki zawierają trzy różne typy wirusa. Typy te są oceniane przez ośrodki naukowe, które również na podstawie danych statystycznych podają największe prawdopodobieństwo wystąpienia w danym sezonie konkretnych rodzajów wirusa. Jeżeli wybór jest prawidłowy to skuteczność szczepionki w zapobieganiu infekcji waha się od 70 do 90%. Mniejsza skuteczność szczepienia dotyczy osób powyżej 65 roku życia. Mimo iż może dojść do zakażenia po szczepieniu, to ewentualne objawy są łagodniejsze i trwają krócej.

Czy szczepionka jest bezpieczna?

Tak. Szczepionka przeciwko grypie jest bezpieczna. Kilka niegroźnych działań niepożądanych to przede wszystkim objawy miejscowe, takie jak obrzęk w miejscu podania szczepionki lub zaczerwienienie. Inne to uczucie zmęczenia, przejściowy ból mięśni lub krótkotrwała podwyższona temperatura.

Dostępnych jest również kilka leków, które mogą być stosowane w zapobieganiu grypy, ale nie są traktowane jako alternatywa dla szczepionki. Leki te (oseltamwir, rimantadyna, amantadyna) mogą być podawane jako profilaktyka jedynie osobom przebywającym w bliskim kontakcie (miejsce pracy, dom, szpital) z osobami chorymi na grypę w celu zabezpieczenia ich przed komplikacjami i powikłaniami pogrypowymi.

mgr farm. Beata Sokal

Co to jest zapalenie migdałków?

Migdałki to owalnego kształtu skupienia tkanki limfatycznej, zlokalizowane na tylnej ścianie gardła we wgłębieniu z prawej i lewej strony między obydwoma łukami podniebiennymi. Ich funkcja to pomoc w zwalczaniu infekcji wywoływanych przez drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby) wnikające przez nos i jamę ustną do gardła. Zapalenie migdałków rozwija się, gdy dochodzi do zakażenia tych struktur szczepami bakterii lub wirusów, może również towarzyszyć innym stanom zapalnym, między innymi gardła i krtani. Migdałki stają się wówczas zaczerwienione i obrzęknięte. Większość przypadków zapalenia migdałków to zakażenia wirusowe (70-S5%). Wirusem prowadzącym do zapalenia tego typu jest np. wirus wywołujący mononukleozę (wirus Epstein-Barr). Infekcje bakteryjne to najczęściej zakażenia bakteriami Streptococcus.

Jakie są objawy zapalenia migdałków?

Najważniejsze objawy i dolegliwości to:

1. zaczerwienienie i obrzęk migdałków,

2. ból gardła,

3. trudności w połykaniu,

4. powiększone węzły chłonne szyjne,

5. gorączka,

6. ból ucha,

7. nieprzyjemny zapach z jamy ustnej,

8. ból głowy,

9. okresowa utrata głosu,

10. ból brzucha u dzieci (w przypadku zakażenia bakteryjnego).

Jeżeli migdałki są znacznie powiększone mogą pojawić się również inne objawy jak: bezdechy senne, zmieniony „gardłowy” głos oraz ból podczas przełykania.

Kiedy należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza z objawami?

W przypadku osoby dorosłej należy zgłosić się do lekarza, kiedy temperatura ciała utrzymuje się powyżej 38 stopni Celsjusza, odczuwane jest zmęczenie, osłabienie, a ból gardła trwa dłużej niż dwa dni. U dzieci w przypadku trudności w oddychaniu i przełykaniu również należy zasięgnąć porady pediatry.

Jak Jest leczone zapalenie migdałków?

Jeżeli infekcja migdałków jest wirusowa niestety antybiotyk będzie nieskuteczny. Można natomiast stosować leczenie i postępowanie objawowe łagodzące i przynoszące ulgę dla gardła. Można zatem:

1. starać się pić tylko ciepłe płyny i płynne pokarmy (zupy, ciepła herbata z cytryną),

2. płukać gardło ciepłą wodą z roztworem soli kuchennej (1/4 łyżeczki na pół szklanki wody),

3. w przypadku bólu lub gorączki zażywać paracetamol (Apap, Panadoi, Codipar) lub ibuprofan (Nurofen, Ibum),

4. stosować pastylki do ssania na ból gardła,

5. nie przeciążać strun głosowych.

Antybiotyki są pomocne wyłącznie przy zakażeniu typu bakteryjnego. Jeżeli lekarz przepisze antybiotyk należy przestrzegać dawkowania i absolutnie nie przerywać terapii. Związane jest to z ryzykiem nawrotu infekcji migdałków. Zażywanie antybiotyków będzie również zapobiegać zakażaniu innych osób, domowników i współpracowników.

Czy konieczne fest usunięcie ropnych migdałków?

Tonsilektomia, czyli wycięcie migdałków podniebiennych, jest dość częstym zabiegiem chirurgicznym wykonywanym w stanie przewlekłego i nawracającego zapalenia migdałków. Mimo iż, dorośli rzadko poddawani są temu zabiegowi, to może on w przypadku nawracających infekcji zapobiec szerzeniu się stanu zapalnego ogólnoustrojowego i narządowego. Do niektórych powikłań związanych z zapaleniem migdałków należą stany zapalne takich ważnych narządów jak serce, stawy lub nerki. Wyeliminowanie źródła infekcji, którym są zakażone migdałki, pozwoli na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jednocześnie układ odpornościowy pozbawiony zostaje jednego z elementów bariery obronnej organizmu oraz walki z szerzącym się stanem zapalnym.

mgr farm. Beata Sokal

Wrzody przewodu pokarmowego.

Co to jest wrzód pokarmowy?

Wrzody to ubytki (nadżerki) w błonie śluzowej żołądka, dwunastnicy lub przełyku. Większość miejsc objętych wrzodami zlokalizowana jest w dwunastnicy.

Jakie są przyczyny powstawania wrzodów przewodu pokarmowego?

Większość wrzodów wywołanych jest infekcją bakteryjną Helicobacter pylon. Kwas produkowany przez żołądek może dawać ostre objawy bólowe lub w postaci nadkwaśności. Stres emocjonalny sam w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną wrzodów, natomiast może zaostrzyć objawy bólowe. Do przyczyn wrzodów zaliczamy również niektóre leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, uszkadzające delikatną śluzówkę żołądka i doprowadzające do nadżerek. Leki te to: kwas acetylosalicylowy (aspiryna, polopiryna), ibuprofen, naproksen, ketoprofen lub leki z grupy glikokortykosteroidów (hydrokortyzon).

Jak można rozpoznać wrzody przewodu pokarmowego?

Rozpoznanie polega przede wszystkim na wywiadzie lekarskim oraz przeprowadzeniu kilku niezbędnych testów diagnostycznych. Wszystko zależy od nasilenia objawów i ogólnego stanu chorego. Zabiegiem diagnostycznym potwierdzającym obecność wrzodów jest między innymi zdjęcie RTG oraz badanie endoskopowe (np.: gastroskopia). Podczas gastroskopii pobierane są również wycinki (bioptaty) błony śluzowej żołądka oceniane później pod kątem obecności wrzodów żołądka i zakażenia Helicobacter pylori. Stosuje się również testy na obecność tej bakterii zarówno we krwi (Helicotest), jak też wstępne testy na podstawie analizy próbki wydychanego powietrza.

Jakie są najczęstsze objawy wrzodów?

Do możliwych objawów wrzodów przewodu pokarmowego zaliczamy:

1. ustępowanie objawów bólowych po jedzenie lub wypiciu i pogorszenie po 1-2 godzinach (wrzody dwunastnicy),

2. pogorszenie objawów pojedzeniu lub piciu (wrzody żołądka),

3. ból żołądka w nocy (budzenie się),

4. uczucie ciężkości w przewodzie pokarmowym,

5. wymioty,

6. niespodziewana utrata masy ciała.

Jak można leczyć wrzody?

Jedyną skuteczną metodą leczenia wrzodów przewodu pokarmowego jest wyeliminowanie bakterii chorobotwórczych. Najczęściej stosowanych jest kilka leków (trzy) w celu skutecznego wyeliminowania infekcji i przyspieszenia gojenia się wrzodów. W skład jednego z takich zestawów terapeutycznych wchodzić mogą: dwa antybiotyki (klarytromycyna i amoksycylina) oraz sole bizmutu (Bi) lub omeprazol. Omeprazol należy do leków blokujących wydzielanie i produkcję kwasu solnego w żołądku, natomiast sole bizmutu pokrywają wrzody żelową warstwą przyspieszając ich gojenie. Wśród innych leków doraźnie stosowanych w leczeniu wrzodów znajdują się także leki przeciwhistaminowe (ranitydyna, cymetydyna) oraz pochodne prostaglandyn stosowane wyłącznie w przypadku wrzodów wywołanych lekami przeciwzapalnymi. Leczenie wrzodów i eliminowanie bakterii zwykle zajmuje około 2-3 tygodnie, w zależności od utrzymujących się objawów. Niektóre leki mogą być podawane dłużej, nawet do 8 tygodni i mają na celu obniżenie wydzielania kwasu żołądkowego.

Jak unikać nawrotów choroby wrzodowej przewodu pokarmowego?

Najważniejsze zalecenia to:

1. nie palić papierosów,

2. unikać leków przeciwzapalnych o tzw. działaniu wrzodotwórczym,

3. unikać kawy i alkoholu w dużych ilościach,

4. unikać ostrych (pikantnych) potraw, które mogą powodować zgagę.

Do niepokojących objawów, sugerujących uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego i predysponujących do wrzodów zaliczamy:

1. krwawe (brunatne) wymioty,

2. uczucie osłabienia i utraty masy ciała,

3. nagły i ostry ból brzucha niereagujący na leki,

4. krew w stolcu,

5. ból promieniujący do okolicy pleców.

Większość osób z owrzodzeniami przewodu pokarmowego cierpi tylko na ból brzucha. Inni mają również pozostałe wymienione objawy. Wrzody żołądka mogą być groźne szczególnie wtedy, gdy dojdzie do obfitego krwawienia z przewodu pokarmowego. Niekiedy może dojść do perforacji ściany żołądka i zapalenia otrzewnej. Stan ten jest bardzo niebezpieczny ze względu na ryzyko zakażenia narządowego i ogólnoustrojowego.

mgr farm. Beata Sokal

Toksoplazmoza

Co to jest toksoplazmoza i jak można się zarazić?

Jest to infekcja wywołana przez pasożyta Toxoplasma gondii, który żyje w jelitach zwierząt takich jak psy, czy koty. Zakażenie toksoplazmozą to jedno z najczęściej występujących zakażeń pasożytniczych.

Można się zarazić w następujący sposób:

1. poprzez połknięcie pasożyta bytującego w odchodach zwierząt; najczęściej dotyczy to osób posiadających koty lub psy, czyszczących ich kuwety i miejsca legowiska, a później brudnymi rękami spożywających pokarmy. Koty są siedliskiem pasożyta również dlatego, że polują na inne zwierzęta i jedzą surowe zakażone mięso. Ponadto zwierzęta te są tzw. żywicielem ostatecznym dla Toxoplasma, a wydalane z ich kałem oocysty są odporne na czynniki środowiskowe i mogą przetrwać w środowisku zewnętrznym bardzo długo,

2. poprzez zjedzenie niedogotowanego mięsa,

3. dotykając brudnych przedmiotów zanieczyszczonych surowym mięsem, czyli na przykład noży i desek do krojenia, a potem dotykanie brudnymi rękami okolic ust,

4. poprzez zjedzenie niemytych, surowych warzyw i owoców lub picie wody zanieczyszczonej pasożytami.

Jakie są objawy toksoplazmozy u ludzi?

Większość przypadków jest bezobjawowa, ponieważ nasz układ odpornościowy cały czas się broni przed aktywnością pasożyta. Niektóre osoby mogą odczuwać objawy zbliżone do tych obserwowanych w trakcie grypy, czyli:

1. powiększone węzły chłonne,

2. uczucie zmęczenia,

3. ból głowy,

4. bóle mięśniowe,

5. gorączka.

U osób zakażonych, które mają słabą odporność, toksoplazmoza może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, takich jak:

1. zaburzenia widzenia,

2. zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów,

3. drgawki,

4. zaburzenia oddychania.

Niska odporność może być konsekwencją różnych stanów organizmu. Najpoważniejsze osłabienie układu immunologicznego to infekcja wirusem HIV i rozwój pełnoobjawowego AIDS. Również pacjenci po przeszczepach zażywający leki, które intensywnie osłabiają odporność organizmu mogą dużo gorzej przechodzić zakażenie Toxoplasma gondii.

Ogromne zagrożenie ze strony tego pasożyta jest również dla kobiet ciężarnych lub planujących dążę. Pasożyt ten jest tzw. teratogenem, czyli czynnikiem wywołującym wady rozwojowe u płodu, uszkadzając przede wszystkim tkankę mózgową małego organizmu.

W celu potwierdzenia obecności pasożyta u człowieka ocenia się poziom przeciwciał przeciwtoksoplazmozowych klasy IgM oraz IgG. Jak można leczyć toksoplazmozę?

W tym celu stosuje się antybiotyki z grupy makrolidów. Największą skuteczność, a jednocześnie najbardziej bezpiecznym antybiotykiem jest spiramycyna (Royamycine), która również jest jedynym lekiem stosowanym w tym zakażeniu u kobiet w ciąży.

Jak można się uchronić przed zakażeniem?

Kilka zasad, które pozwolą zabezpieczyć się przed infekcją:

1. zakładać zawsze rękawiczki podczas sprzątania nieczystości po zwierzętach,

2. myć ręce zawsze po pobycie na terenie, gdzie mogą przebywać zwierzęta (parki, ogrody zoologiczne, trawniki),

3. dokładnie myć naczynia, sztućce oraz deski do krojenia surowego mięsa,

4. starać się unikać spożywania niedogotowanego mięsa,

5. unikać picia wody nieznanego pochodzenia i źródła, szczególnie podczas podróży do krajów rozwijających się.

mgr farm. Beata Sokal

Zakażenie bakterią E. Coli

Co to jest E.coli?

E. coli to skrót od nazwy bakterii Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) wywołującej poważne i ostre biegunki. Jest to najczęstsza bakteria wywołująca biegunki krwawe. Objawy infekcji są najgroźniejsze u małych dzieci i osób w wieku podeszłym (powyżej 65 roku życia). Groźne są również dla pacjentów cierpiących na inne schorzenia przewlekłe. Tego typu infekcje są częściej spotykane w lecie niż w okresie jesienno-zimowym.

Jak może dojść do zakażenia?

Najczęściej do infekcji dochodzi po:

1. zjedzeniu niedosmażonego (półsurowego) mięsa (krwistego),

2. wypiciu zainfekowanej wody,

3. wypiciu nieprzegotowanego mleka,

4. kontakcie z bydłem (praca z bydłem hodowlanym).

Najczęstszą drogą zakażenia jest skażony pokarm. Najbardziej ryzykowne jest przyrządzanie mięsa niedogotowanego lub niedosmażonego. Bakterie dostają się wtedy do żołądka i dalej do jelita cienkiego. Do zakażenia może dojść również pomiędzy osobami mieszkającymi we wspólnym gospodarskie domowym, a najczęstszą przyczyną jest nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej. Nie myjąc rąk, osoba zainfekowana może przenieść bakterię na inne przedmioty i przede wszystkim na żywność, dlatego też osoby z najbliższego otoczenia są w dużym stopniu narażone. Dzieci nie powinny wracać po chorobie do żłobków i przedszkoli zanim nie zostaną przeprowadzone testy na obecność bakterii w kale. Podobnie dotyczy to osób w wieku podeszłym, które powinny pozostać w domu.

Jakie są objawy zakażenia Escherichia coli?

Objawy pojawiają się średnio po około 7 dniach od infekcji. Pierwszym objawem jest najczęściej silny i ostry ból brzucha. Po kilku godzinach pojawia się wodnista biegunka. Biegunka ta prowadzi do odwodnienia oraz utraty ważnych elektrolitów i składników odżywczych (witamin), a w konsekwencji do ogólnego osłabienia i uczucia silnego zmęczenia. Biegunka wodnista trwa około jednej doby, po tym czasie zmienia się w krwistą. Zakażenie prowadzi do powstawania otworów (perforacji) w jelitach, stąd w stolcu pojawia się krew. Taka biegunka może trwać 2-5 dni. Pojawia się około 10 wypróżnień na dzień. Niektórzy pacjenci opisują tego typu objawy jako po prostu: „krew zamiast stolca”. W trakcie biegunki może pojawić się gorączka, ale nie jest to regułą. Pacjenci odczuwają również nudności.

W przypadku rozpoznania któregokolwiek z wyżej wymienionych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu.

Jakie są powikłania infekcji E. coli?

Najczęstszym i najcięższym powikłaniem jest zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS). Pacjenci z tym zespołem mają anemię hemolityczną (niski poziom czerwonych krwinek), trombocytopenię (niski poziom płytek krwi) oraz dochodzi u nich do niewydolności nerek (zatrzymanie produkcji moczu). Zespół ten najczęściej spotykany jest u dzieci i rozwija się mniej więcej po 5-10 dniach od pierwszych biegunek. W takim przypadku niezbędna jest hospitalizacja.

Jak rozpoznaje się infekcję?

Podstawowym sposobem jest badanie stolca na obecność bakterii. Bardzo ważne jest to, że próbka stolca musi być pobrana nie później niż 48 godzin od pierwszej krwistej biegunki.

Jak Jest leczona Infekcja E. coli?

Nie ma specyficznego leczenia tej infekcji. Najważniejsze jest uzupełnianie płynów (picie wody) i obserwacja ewentualnych powikłań infekcji. Nigdy nie wolno zażywać żadnych leków na własną rękę, dopóki nie zaleci ich lekarz po zdiagnozowaniu zakażenia. Przy dużym odwodnieniu zalecane jest nawadnianie dożylne (kroplówki).

Jak można się ustrzec Infekcji?

Kilka zasad, których przestrzeganie znacznie ograniczy ryzyko zakażenia bakterią E. coli:

1. dokładnie myć ręce przed rozpoczęciem przygotowania jedzenia,

2. gotować i smażyć mięso aż do zaniku koloru różowego,

3. nie próbować niedogotowanego lub niedosmażonego mięsa,

4. przechowywać surowe mięso z daleka od innych pokarmów,

5. nie pić surowego mleka,

6. osoby z biegunką powinny bardzo dokładnie myć ręce używając gorącej wody i mydła (mycie przez 30 sekund),

7. nie zamawiać półsurowego mięsa w restauracjach.

mgr farm. Beata Sokal

Suplementy diety

Czy suplementy diety są bezpieczne, dlatego że pochodzą z substancji naturalnych?

Nie do końca. Nie można uważać, że produkty opisywane i dopuszczone do sprzedaży jako suplementy diety są bezpieczniejsze od „zwykłych” leków, ponieważ zawierają w swoim składzie głównie substancje roślinne. Przede wszystkim dlatego, że wiele roślin nawet tych leczniczych może w niektórych sytuacjach okazać się toksyczna. Mimo to rośliny lecznicze a tym samym ich składniki aktywne postrzegane są w naszym społeczeństwie jako bezpieczniejsze i pochodzące ze źródeł naturalnych, a nie chemicznej syntezy. Niestety suplementy diety w przeciwieństwie do leków na receptę i leków tzw. OTC, czyli dostępnych bez recepty (np. paracetamol czy aspiryna) nie posiadają badań klinicznych. Oznacza to, że nie były nigdy testowane przed dopuszczeniem ich do obrotu, ani na zwierzętach ani u ludzi. W związku z tym niekiedy suplementy mogą zawierać w swoim składzie całkiem nowe i nieznane dotąd substancje, o nieznanym działaniu farmakologicznym u ludzi. Podobnie jest z ich skutecznością w konkretnych dolegliwościach. Nigdy nie zbadano ich efektów terapeutycznych, więc nie można w sposób naukowy udokumentować ich efektów działania.

Jakie rodzaje suplementów diety są dostępne w aptekach?

Kilkaset różnych suplementów diety zostało dopuszczonych do sprzedaży w naszym kraju w ciągu ostatnich 10 lat. Polecane i reklamowane w mediach właściwie w każdej możliwej dolegliwości i wielu schorzeniach, również tych przewlekłych. Niektóre z nich to na przykład: melatonina, antocyjany, flto estrogeny, probiotyki, żeń-szeń, Ginko biloba i preparaty z czosnku.

Jakie Jest ryzyko stosowania suplementów w przypadku ciężkich chorób przewlekłych?

Suplementy diety i ich roślinne składniki aktywne mogą być niebezpieczne w sytuacji gdy pacjent leczy się na chorobę przewlekłą. Bardzo często dotyczy to również pacjentów w wieku podeszłym zażywających tego typu produkty. Zawsze należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym o ryzyku związanym z zażywaniem suplementów jeżeli chorujemy na jedną z niżej wymienionych chorób:

1. Zaburzenia krzepnięcia krwi

2. Nowotwór

3. Cukrzyca

4. Powiększona prostata

5. Jaskra

6. Choroba wieńcowa

7. Padaczka

8. Nadciśnienie tętnicze

9. Zaburzenia odporności

10. Problemy psychiczne

11. Choroba Parkinsona

12. Zaburzenia funkcji wątroby

13. Schorzenia tarczycy

14. Udar mózgu

Zawsze kiedy przygotowujemy się do jakiegoś zabiegu chirurgicznego, również powinniśmy zawiadomić lekarza o przyjmowanych suplementach diety. Może to mieć bardzo duży wpływ na przebieg operacji i może na przykład prowadzić do krwotoków pooperacyjnych. Najlepiej zaprzestać zażywania suplementów na dwa tygodnie przed planowaną operacją.

Jakie są potencjalne i najczęstsze działania niepożądane suplementów diety?

Kilka przykładowych efektów ubocznych związanych z zażywaniem suplementów to:

1. Czosnek - wymioty, biegunka, reakcje uczuleniowe, krwawienia.

2. Melatonina - nadmierna senność, ból głowy i uczucie „ciężkiej głowy”, stany depresyjne, zaburzenia żołądkowe.

3. Żeń-szeń - bóle głowy, nerwowość, trudności w zasypianiu, wysypki skórne, wahania ciśnienia tętniczego.

4. Dziurawiec - suchość w jamie ustnej, zawroty głowy, ból żołądka, poparzenia słoneczne i zgaga.

5. Glukozamina - bóle żołądka, zgaga, wzdęcia i biegunka.

Czy suplementy mogą zmieniać działanie innych leków?

Tak, suplementy diety mogą wchodzić w interakcje z innymi standardowymi lekami stosowanymi z przepisu lekarza. Na przykład preparaty (suplementy) zawierające dziurawiec zmniejszają wchłanianie innych leków do organizmu. Może to oczywiście prowadzić do braku efektu terapeutycznego i niepowodzenia w leczeniu. Szczególną ostrożność należy zachować podczas zażywania suplementów i takich leków jak:

1. Leki przeciwdepresyjne i przeciw lękowe

2. Leki przeciwpadaczkowe

3. Leki rozrzedzające krew

4. Leki przeciw nadciśnieniu

5. Leki nasercowe

6. Leki przeciwnowotworowe

7. Leki stosowane w cukrzycy

Jeżeli pacjent zażywa leki przepisane przez lekarza zawsze powinien go poinformować o chęci zażywania preparatów suplementów diety.

mgr farm. Beata Sokal

Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

Co to jest nadciśnienie tętnicze?

Tętnice to naczynia krwionośne przenoszące krew z serca do wszystkich innych tkanek i narządów całego organizmu. Normalne, zdrowe tętnice są gładkie wewnątrz i krew swobodnie krąży przez ich system. Krew działa na ściany tętnic pod pewnym ciśnieniem, o którym mówimy, że jest to ciśnienie tętnicze krwi. Jeżeli to ciśnienie jest za wysokie, dochodzi do szeregu zaburzeń związanych z nadciśnieniem tętniczym krwi krążącej.

Jak jest leczone nadciśnienie tętnicze?

Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym (leki hipotensyjne) pomagają obniżyć ciśnienie krwi do wartości fizjologicznej, która powinna mieścić się w przedziale 120-129mmHg (ciśnienie skurczowe) oraz 80-84mmHg (ciśnienie rozkurczowe). Idealne leczenie polega na zażywaniu leku lub kilku leków obniżających ciśnienie do wartości normalnej i nie wywołujących poważnych działań niepożądanych. Lekarz prowadzący pacjenta z nadciśnieniem może również zasugerować zmianę stylu życia (aktywność fizyczną, dietę, odstawienie używek) wpływającą na skuteczność farmakoterapii. Otyłość również jest niesprzyjającym czynnikiem w walce z nadciśnieniem, dlatego masa ciała powinna być zredukowana u osób z nadciśnieniem.

Jakie są najczęściej stosowane leki w nadciśnieniu tętniczym?

Jest kilka grup leków proponowanych do leczenia nadciśnienia. Zawsze lekarz decyduje o ich wyborze i długości terapii. Są to:

1. Leki moczopędne (diuretyki) - pomagają organizmowi pozbyć się nadmiernej ilości soli i wody obciążającej naczynia krwionośne i zwiększającej ciśnienie krwi. Na przykład: Hydrochlorotiazyd, Furosemid, Spironolakton (Verospiron, Spironol), Indapamid (Tertensif).

2. Beta-blokery - zmniejszają pracę serca (siłę skurczu mięśnia), przez co krew krąży w tętnicach z mniejszą siłą i naciskiem na ściany naczyń krwionośnych. Na przykład: Atenolol, Acebutolol (Sectral), Propranolol, Metoprolol (Metocard).

3. Inhibitory (blokery) konwertazy angiotensyny - hamują wytwarzanie wydzielanej przez organizm angiotensyny II, hormonu, który kurczy naczynia krwionośne. Na przykład: Enalapril (Enarenal),

Perindopril (Prestarium), Kaptopril, Cilazapril (Inhibace).

4. Blokery receptorów dla angiotensyny (sartany) -rozkurczają naczynia krwionośne poprzez zablokowanie działania angiotensyny II. Na przykład: Losartan, Telmisartan (Micardis), Candesartan (Atacand)

5. Blokery wapnia - zapobiegają skurczowi naczyń krwionośnych poprzez blokowanie komórkowych kanałów dla jonów wapnia. Na przykład: Amlodypina (Amlozek), Felodypina (Plendil).

6. Alfa-blokery - pomagają rozkurczać naczynia krwionośne poprzez hamowanie impulsów nerwowych. Pozwala to na lepszy przepływ krwi przez tętnice. Na przykład: Prazosyna (Poipressin), Doksazosyna (Doxar, Cardura).

7. AlfaBeta-blokery - działają, równocześnie hamując pobudzenie skurczu serca i blokują efekt kurczenia się naczyń krwionośnych. Na przykład: Karwedilol (Vivacor).

8. Leki działające na mózg (ośrodkowy układ nerwowy) -redukują impulsy nerwowe pochodzące z mózgu i powodują osłabienie pracy serca oraz prowadzą do rozkurczu naczyń krwionośnych. Na przykład: Metyldopa (Dopegyt), Klonidyna (Iporel).

Czy wymienione leki stosowane w nadciśnieniu posiadają działania niepożądane?

Wszystkie leki mają jakieś działania uboczne. Niektóre częste działania uboczne leków hipotensyjnych to:

1. Ból głowy

2. Zawroty głowy

3. Nudności i wymioty

4. Uczucie zmęczenia, słabości

5. Biegunka lub zaparcia

6. Nerwowość i objawy lękowe

7. Ból w klatce piersiowej, palpitacje serca lub arytmie

8. Kaszel (suchy), infekcje górnych dróg oddechowych i objawy grypopodobne

9. Suchość skóry i wysypki

mgr farm. Beata Sokal

Gruźlica płuc

Co to jest gruźlica?

Jest to infekcja bakteryjna obejmująca płuca, ale również mogąca szerzyć się na inne narządy i tkanki, takie jak: stawy, mózg, skóra, nerki. Wyróżniamy dwa rodzaje gruźlicy:

1. Aktywne zakażenie bakterią Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy). Bakteria jest obecna w organizmie i wywołuje objawy chorobowe. Pacjent może zakażać inne osoby.

2. Zakażenie utajone. Bakteria jest obecna w organizmie, ale nie wywołuje objawów i również nie stanowi źródła zakażania innych. Jest to infekcja nieaktywna.

Jakie są objawy gruźlicy?

Najważniejsze objawy aktywnej gruźlicy to;

1. Kaszel trwający dłużej niż 3 tygodnie i wydzielina z dróg oddechowych (również z krwią)

Ból w klatce piersiowej Gorączka

Uczucie zmęczenia

Niespodziewana utrata masy ciała i apetytu Pocenie się w nocy i dreszcze Jeżeli bakteria dotrze do stawów i kości, pojawia się ból podobny jak w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Zakażenie pęcherza moczowego objawia się bolesnym oddawaniem moczu oraz krwiomoczem. Gruźlica mózgu to przede wszystkim silny ból głowy, wymioty, a w przypadku braku leczenia postępująca degeneracja mózgu, przebiegająca tak jak w chorobie Alzheimera.

Jak można zdiagnozować gruźlicę?

Wykonuje się najczęściej testy skórne pozwalające sprawdzić nosicielstwo drobnoustroju. Wynik pozytywny oznacza, że był kontakt z osobą chorą i doszło do zakażenia. Kolejnym badaniem potwierdzającym jest rentgen płuc (RTG). W ciągu kilku dni należy bezwzględnie sprawdzić, czy pacjent podejrzewany o nosicielstwo prątków gruźlicy może zakażać innych. Większość pacjentów z pozytywnym wynikiem testu skórnego nie zakaża jednak, ale około 10 proc. z nich może zachorować na pełnoobjawową aktywną gruźlicę.

Jak leczyć utajoną formę gruźlicy?

Żeby być pewnym, że nie dojdzie w przyszłości do rozwinięcia się aktywnej formy gruźlicy, należy zgodnie z zaleceniami lekarza przyjmować leki przeciwgruźlicze. Jest to terapia długotrwała (od 6 do 9 miesięcy). W przypadku nieleczonej gruźlicy utajonej bakterie kolonizują układ oddechowy (płuca) i istnieje duże ryzyko rozwoju aktywnej formy choroby. Lekiem stosowanym w celu wyeliminowania bakterii jest izoniazyd (INH) zażywany albo w dawce dziennej (codziennie), albo dwa razy w tygodniu. Bardzo ważne jest, żeby zażywać lek dokładnie według rozpisanego przez lekarza schematu dawkowania i w tych samych porach dnia. W przypadku stosowania izoniazydu należy również pamiętać, że picie alkoholu lub zażywanie niektórych leków (paracetamol) może spowodować uszkodzenie wątroby (hepatotoksyczność). Po takim długotrwałym leczeniu istnieje tylko niewielka szansa na ponowne zakażenie, ale trzeba również pamiętać, że niektóre bakterie (niektóre szczepy prątków) są oporne na leki i nadal pozostają w płucach.

Jak wygląda terapia aktywnej gruźlicy?

Leczenie aktywnej formy zakażenia polega na podawaniu równocześnie kilku leków przeciwgruźliczych. Takie postępowanie ma wykluczyć ryzyko przeżycia bakterii opornych na niektóre leki z zestawu przeciwgruźliczego. W zastosowaniu są cztery leki podstawowe: Izoniazyd, Ryfampicyna, Etambutol, Pyrazynamid.

Bardzo istotne jest zażywanie wszystkich leków przepisanych przez lekarza. Podobnie jak w utajonej postaci gruźlicy, leki te wchodzą w interakcje z alkoholem i paracetamolem uszkadzając wątrobę. Mimo że działania niepożądane wyżej wymienionych leków pojawiają się rzadko, to najczęściej można się spodziewać:

1. Wymiotów i nudności

2. Bólu brzucha

3. Zaburzeń widzenia (rozpoznawania kolorów)

4. Ciemnego zabarwienia moczu

5. Gorączki trwającej ponad 3 dni

6. Zaburzeń funkcji wątroby (żółte zabarwienie skóry i oczu)

mgr farm. Beata Sokal

O czym powinniśmy pamiętać, zanim zaczniemy się odchudzać?

Co to jest indeks (wskaźnik) masy ciała BMI?

Jest to współczynnik otrzymywany poprzez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Wyznaczanie tego współczynnika ma duże znaczenie w określaniu ryzyka chorób związanych z nadwagą i nadciśnieniem tętniczym (cukrzyca typu 2, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca). Wartość BMI pomiędzy 25 a 30 oznacza nadwagę, a BMi o wartości równej 30 lub wyższej wskazuje na otyłość. Im wyższa wartość BMI, tym większe jest ryzyko związane z chorobami spokrewnionymi z nadwagą.

Z jakim lekarzem należy skonsultować swoją masę ciała?

W niektórych przypadkach należy się udać do lekarza rodzinnego w celu ustalenia sposobu i czasu obniżania masy ciała, lub opisania czynników ryzyka w zakresie chorób układu krążenia i metabolicznych. Można również zapytać o poradniki żywieniowe (broszury) dostępne w przychodni, pomagające samemu zmienić tryb życia na bardziej aktywny, wspomagający odchudzanie. Niektóre poradnie oferują również pomoc w zakresie indywidualnego ustalania diety (poradnie dietetyczne).

Co to jest zespół metaboliczny?

Jest to zespół powiązanych istotnie ze sobą czynników zwiększających ryzyko cukrzycy i miażdżycy, oraz towarzyszących im zaburzeń naczyniowych (nefropatia, retinopatia). Według kryteriów z 2005 roku składa się na niego: Otyłość brzuszna (obwód talii u mężczyzn powyżej 94 cm, a u kobiet powyżej 80 cm) oraz współistnienie co najmniej dwóch z poniższych odchyleń diagnostycznych:

a. Trójglicerydy > 150 mg/dl

b. Cholesterol HDL < 40 mg/dl u mężczyzn i < 50 mg/dl u kobiet, lub leczenie dyslipidemii

c. Ciśnienie tętnicze powyżej 130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia tętniczego

d. Glikemia na czczo > 100 mg/di lub leczenie cukrzycy typu 2

Jak zwiększyć aktywność fizyczną w codziennym życiu?

Regularne ćwiczenia aerobowe (tlenowe) mają udowodnione działanie profilaktyczne w stosunku do schorzeń układu krążenia, cukrzycy, osteoporozy i innych chorób przewlekłych. Kilka przykładów podano w prawej kolumnie:

1. Zwiększenie czasu poświęcanego na ruch (aktywność fizyczną), ćwicząc codziennie co najmniej przez 10 minut

2. Chodzenie po schodach zamiast jeżdżenia windą

3. Parkowanie samochodu dalej od docelowego miejsca podróży

4. Częste spacery z dziećmi lub psem

5. Aktywne spędzanie wakacji zimowych i letnich

6. Stosowanie krokomierza w celu obliczenia przybliżonego dystansu na spacerze

Jakie schorzenia mogą utrudnić obniżenie masy ciała?

U niektórych osób nadwaga, a nawet otyłość mogą być związane z innymi współistniejącymi chorobami przewlekłymi. Niektóre leki również powodują przyrost masy ciała i dużo trudniej jest stosować dietę i odchudzający tryb żyda, jeżeli zażywamy niektóre preparaty lecznicze. Główne tego typu problemy napotkamy w przypadku:

1. Zaburzeń hormonalnych (zespół policystycznych jajników, choroba Cushinga, cukrzyca, niedoczynność tarczycy)

2. Choroby układu krążenia (niewydolność mięśnia sercowego)

3. Zaburzenia snu

4. Zaburzenia łaknienia (bulimia)

Jakie leki prowadzą do wzrostu masy ciała?

1. Przeciwhistaminowe (stosowane w alergiach, np. klemastyna)

2. Stosowane w nadciśnieniu tętniczym (beta-blokery, alfa-blokery)

3. Tabletki antykoncepcyjne (progestageny)

4. Leki przeciwdepresyjne (imipramina)

5. Leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy)

6. Leki stosowane w schizofrenii (neuroleptyki, chloropromazyna) Czy suplementy diety dostępne bez recepty pomagają w utracie masy ciała?

Niektóre suplementy pomagają obniżyć masę ciała do wartości docelowych, natomiast największy problem pojawia się z utrzymaniem obniżonej masy ciała przez dłuższy czas. Lek skuteczny w leczeniu nadwagi czy otyłości powinien utrzymywać efekt co najmniej przez rok czasu. Wiele preparatów, nie zostało zarejestrowanych a tym samym nie mają żadnych badań klinicznych (u ludzi) potwierdzających skuteczność ich działania.

mgr farm. Beata Sokal

Zaburzenia odżywiania - bulimia

Co to jest bulimia?

Bulimia jest zaburzeniem odżywiania polegającym na jednorazowym spożywaniu dużej ilości pokarmu, a następnie usuwaniu zjedzonego pokarmu przez wywołanie wymiotów lub zastosowanie środków przeczyszczających. Po obżarstwie chory na bulimię wstrzymuje się od jedzenia albo intensywnie ćwiczy, aby zapobiec przyrostowi masy ciała. Osoba taka często stosuje środki przeczyszczające w celu kontroli swojej masy. Zazwyczaj stara się ukrywać przed otoczeniem i rodziną swoje obżarstwo oraz efekty leków przeczyszczających. Osoby chore na bulimię najczęściej mają masę ciała zbliżoną do prawidłowej, ale mogą również mieć nadwagę lub niedowagę. Większość przypadków bulimii, bo aż 90%, dotyczy kobiet. Choroba rozpoczyna się przeważnie u nastolatek, ale może pojawić się już w 8 roku życia.

Jakie są niepokojące objawy sugerujące zaburzenia odżywiania o typie bulimii?

1. Nadmierna koncentracja na masie ciała, obsesyjne liczenie kalorii czy zawartości tłuszczu w pokarmach, stosowanie środków przeczyszczających, leków kontrolujących masę ciała, leków moczopędnych. Lęk przed przyrostem masy ciała zawsze powinien wzbudzić zainteresowanie otoczenia.

2. Epizody obżarstwa lub znikanie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie.

3. Stwierdzenie częstych wizyt w toalecie po posiłkach, oznaki lub zapach wymiotów, znalezienie leków przeczyszczających lub moczopędnych. Większość osób starannie ukrywa wymioty po posiłkach.

4. Nadmierna koncentracja na ćwiczeniach fizycznych, pomimo zmęczenia, złej pogody, choroby czy urazów, świadcząca o potrzebie spalenia kalorii.

5. Zmiany w kolorze zębów, pojawienie się ciemnych przebarwień.

6. Ustalenie rozkładu dnia i rytuałów tak, by wystarczyło czasu na sesje obżarstwa i oczyszczania. Wycofanie się z kontaktów towarzyskich.

Jakie są konsekwencje zdrowotne bulimii?

1. Zaburzenia elektrolitowe prowadzące do zaburzeń rytmu serca i mogące prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego, a nawet zgonu.

2. Zapalenie przełyku lub uszkodzenia spowodowane częstymi wymiotami.

3. Zaburzenia czynności jelit, naprzemienne biegunki i zaparcia będące efektem nadużywania leków przeczyszczających.

4. Zarzucanie kwaśnej treści z żołądka jako efekt częstych wymiotów.

5. Próchnica zębów.

6. Bulimia często towarzyszy zaburzeniom nastroju. Pojawiają się objawy depresji oraz zaburzenia adaptacyjne.

Na czym polega leczenie bulimii?

Leczenie polega na kilkustopniowej zmianie nawyków żywieniowych. W ciężkich przypadkach istnieje konieczność leczenia farmakologicznego przy zastosowaniu leków z grupy przeciwdepresyjnych.

mgr farm. Beata Sokal